Poddasza użytkowe i nieużytkowe budynku mieszkalnego a jego zabudowa
Fot. 1 Każdy budynek posiadający dach, posiada poddasze, które jest przestrzenią między dachem a jego najwyższym stropem. Tylko budynek zakończony stropodachem nie posiada poddasza, ponieważ najwyższy jego strop posiada odpowiednią konstrukcję, stanowi i pełni funkcję stropu i dachu. Stropodachy są pełne i dwudzielne tj. z przestrzenią wentylacyjną. Kształt i kubatura każdego poddasza jest inna i zależy od rodzaju zastosowanej konstrukcji więźby dachowej. W przypadku więźby dachowej wykonanej z drewna największe możliwości wykorzystania kubatury poddasza na mieszkania, daje więźba dachowa o konstrukcji krokwiowej (rys. 1 ) i krokwiowo- jętkowej. Są to konstrukcje w których nie ma takich elementów konstrukcyjnych w więźbie jak: płatwy, kleszcze i słupy ( fot. 1 ), które są przeszkodami w swobodnym kształtowaniu przestrzeni mieszkalnej poddasza.
RODZAJE PODDASZY I WYMAGANIA ADAPTACYJNE
W budynkach mieszkalnych i nie tylko, istnieją poddasza użytkowe i nieużytkowe. Przez poddasze nieużytkowe rozumie się takie, które nie może być przystosowane na pomieszczenia mieszkalne a pełnią one funkcję strychów, pomieszczeń na wiązary kratowe dachu czy przestrzeń wentylacyjną. Natomiast przez poddasze użytkowe rozumie się część budynku położona powyżej najwyższego stropu, zawierająca pomieszczenia przystosowane do przebywania w nich ludzi. Już w trakcie projektowania budynku mieszkalnego, szczególnie jego konstrukcji dachowej przesadza się czy budynek będzie posiadał poddasze użytkowe. Obecnie staje się modne budownictwo domków jednorodzinnych z wykorzystaniem poddasza na cele mieszkalne. Są to głównie domki parterowe z wykorzystaniem przestrzeni poddasza, które posiadają dachy wielospadkowe, dające architektoniczny urok i piękno domku ( fot.2 ). Projektowy zamiar wykorzystania poddasza umożliwia racjonalne jego rozplanowanie, ponieważ właściwszy jest dobór i rodzaj więźby dachowej. Natomiast wszelkie adaptacje strychów w budynkach istniejących na cele mieszkalne są przedsięwzięciami technicznie utrudnionymi i wymagają wykonania projektu oraz wielu działań zgodnych z prawem budowlanym. Przede wszystkim na zmianę sposobu użytkowania istniejącego strychu, poddasza musi być pozwolenie. Szczególnie wówczas gdy budynek znajduje się na terenie objętym ochroną konserwatorską lub wpisany jest do rejestru zabytków. Poza tym muszą być spełnione określone warunki jak: średnia wysokość adaptowanych pomieszczeń na stały pobyt musi wynosić 220 cm, zaś na przebywanie tylko około 4 godzin na dobę 190 cm. Powierzchnia światła okien w każdym pomieszczeniu musi wynosić 1:8 powierzchni podłogi. Środkiem komunikacji miedzy pomieszczeniami parteru, piętra a pomieszczeniami na poddaszu muszą być schody najlepiej jednobiegowe ze stopniami o wysokości 19 cm i 25 cm szerokości. Podłogi poddasza są najczęściej betonowe dlatego należy wylać je wylewką samopoziomującą i obłożyć powszechnie stosowanymi panelami drewnopodobnymi, które stworzą w poszczególnych pomieszczeniach ładną i estetyczną posadzkę pływającą, szczególnie w sypialni czy w pokoju dziennego pobytu.
Rys. 1 | Rys. 3 |
Poza tym każde pomieszczenie mieszkalne musi być wentylowane przez własny pion wentylacyjny. W przypadku braku możliwości takiego rozwiązania można zastosować wentylację nawiewno-wywiewną. Poszczególnym pomieszczeniom na poddaszu należy również zapewnić odpowiednie ogrzewanie ( elektryczne, gazowe czy piecowe ) wykonane zgodnie z przepisami, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa pożarowego.
ZABUDOWA PODDASZA
Fot. 2 Zabudowa poddasza musi być wykonana zgodnie z uprzednio wykonanym projektem technicznym i wymogami przepisów prawa budowlanego oraz przy udziale nowoczesnych materiałów budowlanych dostępnych obecnie na rynku krajowym. Kolejność wykonywania prac adaptacyjnych na poddaszu, dotyczących jego zabudowy poszczególnych ścian skośnych, sufitów i ścianek kolankowych jest w zasadzie dowolna. Jednak najlepszym rozwiązaniem jest wykonywanie w pierwszej kolejności ścianek działowych np. z cegły dziurawki lub z płyt gipsowo-kartonowych, odmiany ogniochronnej typu GKF ( fot. 3 ). W przypadku zastosowania płyty gipsowo-kartonowej, należy uprzednio zamocować do więźby dachowej ( krokwi, jętek czy kleszczy ) ruszt metalowy, wykonany ze stali ocynkowanej lub z łat drewnianych. Ruszt drewniany nie jest godny polecenia ponieważ drewno jest materiałem higroskopijnym i w przypadku niewłaściwego zaimpregnowania po zamocowaniu do niego płyt gipsowo-kartonowych może powodować pęknięcia na połączeniach płyt i deformację powierzchni zabudowy.
W procesie wykonywania zabudowy biorą udział również ścianki kolankowe, które są przedłużeniem zewnętrznych ścian nośnych budynku tj. wystają ponad poziom ostatniego stropu i mają duży wpływ na właściwy stopień wykorzystania poddasza. Wysokość tych ścianek jest różna i wynosi od 70 cm do 150 cm. Im wysokość ich jest większa tym wykorzystanie poddasza jest lepsze, szczególnie w zakresie zagospodarowania przestrzeni pod skosami dachowymi.
Fot. 3 W domkach jednorodzinnych parterowych z wykorzystaniem poddasza na cele mieszkalne można w określonym miejscu podwyższyć ścianę kolankową by w niej zainstalować pionowo okna (fot. 4), których zaletą jest to, że przez nie nie tylko widać niebo jak przy oknach połaciowych, dachowych (fot. 5).
Ważnymi pracami w wykonywaniu zabudowy poddasza są prace dotyczące ocieplenia termicznego dachu i ścianek działowych wełną mineralną w takim stopniu by zapewnić w pomieszczeniach odpowiedni komfort cieplny, zgodny z obowiązującym przepisami. By zapewnić te warunki wszelkie przegrody i dach (ocieplony) powinny posiadać współczynnik przenikania ciepła ?U? na poziomie nie większym niż 0,3 W/(m2K). Z wyliczeń wynika, że grubość zastosowanej wówczas wełny mineralnej powinna wynosić około 20 cm. Wykonując te prace izolacyjne należy zawsze pamiętać, że w przypadku pokrycia połaci dachowej folią niskoparoprzepuszczalną lub połacie dachowe pokryć papą wierzchniego krycia względnie dachówką bitumiczną, to pomiędzy poszyciem dachu a górną płaszczyzną izolacji termicznej należy zastosować szczelinę wentylacyjną o grubości 2,5 do 8 cm. Większe szczeliny niż 2,5 cm zachowuje się wówczas, gdy dłuższa jest połać dachowa i więcej jest załamań na jej długości. Wykonując prace izolacyjne pamiętać należy również o tym by nie pozostawiać przerw w łączeniu płyt izolacyjnych, ponieważ to grozi mimo dobrej paroizolacji, powstaniu mostków termicznych i nawilgacania płyt gipsowo-kartonowych, szczególnie w czasie mrozów.
Fot. 4 Wykonania starannej pracy wymaga również zakładanie paroizolacji, (zawsze po wewnętrznej stronie ocieplania), szczególnie w pomieszczeniach łazienkowych i kuchennych, gdzie wilgotność powietrza jest najwyższa. Folię paroizolacyjną należy zawsze łączyć ze sobą z 20 cm zakładem i sklejać przy pomocy specjalnego kleju paroszczelnego lub taśmą dwustronnie klejącą, która dodatkowo zabezpiecza przed dziurawieniem folii podczas montażu płyt gipsowo-kartonowych. Wykonana zgodnie z przepisami, fachowo i starannie zabudowa poddasza, strychu, szczególnie w ramach prac adaptacyjnych daje możliwość osiągnięcia nowoczesnego mieszkania, które nie wiele różni się od mieszkania na parterze czy piętrze domku jednorodzinnego. Stąd warto jest adaptować użytkowe poddasza domów mieszkalnych, ponieważ cena takiego mieszkania jest również bardzo konkurencyjna w stosunku do ceny mieszkania na piętrze czy parterze.
W artykule tym przedstawiłem ważniejsze zagadnienia dotyczące wykorzystania poddasza na cele mieszkalne. Poddasze to prawie gotowa już zabudowa kubaturowa, którą należy tylko ocieplić i odpowiednio wykończyć nowoczesnymi materiałami płytowymi, które są obecnie dostępne na rynku krajowym w dowolnej ilości.
INŻ. ZBIGNIEW GĘSIŃSKI
Foto. autora Rys. Waldemar Mulhstein
WARSTWY ? DACHY i ŚCIANY numer 4?2008, dodatek ?Poddasza użytkowe i nieużytkowe?
|