Wydarzenia i nowości Konstrukcje       Publikacje       Producenci Dachy skośne       Publikacje       Producenci Dachy płaskie       Publikacje       Producenci Pokrycia dachowe       Pokrycia ceramiczne             Publikacje             Producenci       Pokrycia cementowe             Publikacje             Producenci       Pokrycia blaszane             Publikacje             Producenci       Papy             Publikacje             Producenci       Gonty bitumiczne             Publikacje             Producenci       Łupek             Publikacje             Producenci       Płyty dachowe             Publikacje             Producenci       Inne             Publikacje             Producenci Dachy zielone       Publikacje       Producenci Dachy odwrócone       Publikacje       Producenci Okno w dachu       Publikacje       Producenci Folie dachowe       Publikacje       Producenci Ocieplenia dachów skośnych       Publikacje       Producenci Ocieplenia dachów płaskich       Publikacje       Producenci Akcesoria dachowe       Publikacje       Producenci Kominy       Publikacje       Producenci Rynny i odwodnienia       Publikacje       Producenci Ochrona odgromowa       Publikacje       Producenci Renowacja       Publikacje       Producenci Chemia budowlana       Publikacje       Producenci Maszyny i narzędzia       Publikacje       Producenci Obróbki blacharskie       Publikacje       Producenci Poddasza       Publikacje       Producenci Wentylacja dachów       Publikacje       Producenci Dom energooszczędny       Publikacje       Producenci Proekologiczne budowanie       Publikacje       Producenci Instrukcje Poradnik       Publikacje       Producenci Dylematy Inne TV Dachy Forum szkół Dla dekarzy       Z życia PSD       Szkolenia Budownictwo w statystykach BHP na budowie Rzeczoznawcy Organizacje branżowe Targi Wydawnictwa Konkursy i szkolenia Kontakt

  Strona główna
 

 

Pobierz odtwarzacz Adobe Flash Player

Przepisy i technologie bezpiecznej utylizacji i eksploatacji materiałów budowlanych zawierających azbest

Azbest jest nazwą handlową grupy minerałów włóknistych, które pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami różnych metali. Wykorzystywany jest przez człowieka już od ok. 4500 lat (Finlandia), przy czym rozkwit technologii z jego udziałem datuje się na lata 60-te ubiegłego wieku. Azbest ma własności kancerogenne i jest niebezpieczny dla zdrowia ludzi, zwłaszcza w stanie dyspersji ciało stałe ? powietrze. Szczególnie niebezpieczny jest kurz azbestowy, składający się głównie z tzw. włókien respirabilnych o wydłużonych kształtach (powyżej 5 mm długości i maksymalnej średnicy 3 mm oraz stosunku tych dwóch wymiarów powyżej 3:1). Włókna te, przedostając się do płuc poprzez drogi oddechowe, wywołują bardzo niebezpieczne następstwa zdrowotne, włącznie z rakiem płuc, międzybłoniakiem opłucnej lub otrzewnej (bardzo złośliwy nowotwór) czy pylicą (azbestozą). Nie stwierdzono natomiast szkodliwych skutków ich oddziaływania na drodze gastrycznej.

Należy podkreślić, że obecnie w kraju istnieją przepisy prawne, określające metody bezpiecznego postępowania z azbestem i materiałami zawierającymi azbest, począwszy od ich eksploatacji, poprzez usuwanie aż po transport i składowanie. W latach 1996 ? 1999, wzorem państw zachodnich, opracowano kompleksowy zestaw zarządzeń w tej sprawie, w oparciu o cztery ustawy o zachowaniu środowiska naturalnego. W pracach tych uczestniczyło w Polsce pięć ministerstw: Gospodarki; Pracy i Polityki Socjalnej; Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa; Zdrowia i Opieki Społecznej oraz Transportu i Gospodarki Morskiej.

Pełna mobilizacja Administracji Państwowej w rozwiązanie tego problemu wynikała, z jednej strony z potrzeby dostosowania wymogów ochrony środowiska naturalnego do norm europejskich, z drugiej natomiast ze skali koniecznych do utylizacji materiałów zawierających azbest. O skali problemu w Polsce dobrze świadczy następujący szacunek: w nadchodzących trzydziestu latach demontaż z dachów i elewacji, a następnie przewiezienie na odpowiednie składowiska, może objąć ok. 15 mln Mg odpadów zawierających azbest, pochodzących z płyt azbestowo-cementowych. Szacunkowe ilości zabudowanych wyrobów azbestowo-cementowych (w zależności od województwa) przedstawiono na rys. 1.

Usunięcie wszystkich tego typu materiałów w krótkim okresie czasu wydaje się zarówno nie celowe jak i mało realne, głównie ze względów ekonomicznych, możliwości transportu oraz względów organizacyjnych. Stąd konieczność przyjęcia bardziej selektywnych, a więc i racjonalnych metod postępowania z materiałami zawierającymi azbest. Przewiduje się, że w Polsce materiały zawierające ten niebezpieczny składnik, nie nadające się do dalszej eksploatacji, powinny zostać zeskładowane do 2032 roku (rys. 2).

Racjonalna analiza problemu azbestowego w naszym kraju, poprzedzona pracami legislacyjnymi, doprowadziła do zróżnicowania materiałów z azbestem na kwalifikujące się do natychmiastowej utylizacji oraz nadające się do ewentualnej renowacji. Technologie utylizacji materiałów zużytych dokładnie opisano w w/w zarządzeniach, natomiast technologie odnów, renowacji i utrzymania przekazano do kompetentnych instytutów i jednostek naukowo-technicznych w celu ich dopracowania, a więc dostosowania do krajowych możliwości techniczno-ekonomicznych.

 - Przepisy i  technologie bezpiecznej utylizacji i eksploatacji materiałów  budowlanych zawierających azbest
Rys. 1. Nagromadzenie wyrobów zawierających azbest w Polsce [1]

Oddzielne prace dotyczyły możliwości oceny stanu technicznego poszczególnych elementów budowlanych zawierających azbest. Biorąc pod uwagę aktualny stopień zaawansowania tych technologii, reprezentowanych w pracy [2], można zauważyć, że istotny postęp diagnostyczno-analityczny osiągnięto w zakresie:

- analizy stopnia skażenia powietrza kurzem azbestowym (które w miejscu pracy nie powinno przekraczać 1mg/m3),
- badania stopnia wyługowania zaprawy cementowej (matrycy) z wyrobów azbestowo-cementowych i niebezpiecznego odsłonięcia włókien azbestowych za pomocą mikroskopu skaningowego,
- potrzebę i konieczność stosowania operacji zwilżania wodą materiału azbestowo-cementowego przewidzianego do odspojenia i utylizacji.

Ta ostatnia operacja ma na celu przede wszystkim zwilżenie włókien azbestowych, zwiększenie ich ciężaru i tym samym przyspieszenie procesów sedymentacyjnych oraz usuwania z powietrza.
W pracy [2] sugeruje się również potrzebę wykonywania badań odmian mineralogicznych azbestu w celu eliminowania najbardziej niebezpiecznych dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzi. Wydaje się jednak, że prace na ten temat mogą mieć, w tym akurat okresie, wyłącznie charakter teoretyczny.

W świetle aktualnie prowadzonych prac naukowych na temat metodyki badania i oceny stanu wyrobów i materiałów z udziałem azbestu, jak również metod diagnozowania ilości azbestu w fazie gazowej (powietrzu), należy pozytywnie ocenić wyniki analiz zawarte w pracach [3] i [4]. Odnoszą się one do charakterystyki mineralogicznej i strukturalnej różnych postaci azbestu jak również zwracają uwagę na możliwość przedłużania okresu eksploatacyjnego wyrobów azbestowo-cementowych, poprzez ich malowanie farbami dyspersyjnymi (wodnymi) na bazie żywic syntetycznych.

 - Przepisy i  technologie bezpiecznej utylizacji i eksploatacji materiałów  budowlanych zawierających azbest
Rys. 2. Przewidywana do składowania ilość odpadów (w Polsce) zawierających azbest [1]

Włączając się w tok prac badawczych nad polepszeniem bezpieczeństwa w postępowaniu z wyrobami z zakresu budownictwa oraz innych dziedzin przemysłu z udziałem azbestu, również przy okazji aktualnego artykułu, autor proponuje metodę zwiększania efektywności procesu ?odcedzania? kurzu azbestowego z powietrza, zwłaszcza w momentach odspajania i pakowania materiałów z udziałem azbestu, gdy stężenie niebezpiecznego pyłu jest największe. Metoda autorska polega na uzyskaniu korzystnego efektu poprzez zastosowanie specjalnych, dobrze rozpuszczalnych w wodzie, środków powierzchniowo-czynnych, które ze względu na charakter anionoaktywny, dobrze współdziałają z azbestem kationowej natury. Do takich dodatków należą: sole kwasów lignino-sulfonowych oraz alkiloarylosulfoniany. Oddziaływanie tych dodatków, z punktu widzenia zjawisk fizyczno-chemicznych, sprowadza się do dwóch procesów:

- wprowadzone w ilości 0,1 ? 0,3 % do wody, stosowanej do zwilżania przewidzianego do utylizacji materiału azbestowo-cementowego, ze względu na obecność grupy funkcyjnej ?SO3H, przyczyniają się do zmniejszenia napięcia powierzchniowego wody i jednocześnie rozproszenia jej asocjatów (dużych makromolekuł) na drobne cząstki (2 ? 5 ?);
- w ten sposób ?rozdrobniona? woda wraz z dipolami dodatku powierzchniowo-aktywnego powiązanego z wodą wiązaniem wodorowym, łatwo i chętnie łączy się z cząstkami mineralnymi azbestowo-cementowymi, a zwłaszcza włóknami azbestowymi.

Połączenie z kurzem azbestowym, tak ukształtowanych molekuł wody, nie tylko zachodzi na powierzchni włókien ale również wnika do układu rurkowego, np. włókien chryzotylowych [3], powiększając w znaczący sposób ciężar cząstek azbestowych.

Przewidywany teoretycznie mechanizm transportu wody z dodatkiem powierzchniowo-aktywnej substancji, jako promotorem takiej dyfuzji w głąb i na powierzchni włókien, determinuje wielkość (ciężar molekularny i średnica) rodnika węglowodorowego, towarzyszącego grupie funkcyjnej. Dlatego wybór dodatku powierzchniowo-aktywnej substancji do wody, stosowanej do zwilżania azbesto-cementu, musi uwzględniać nie tylko podatność do tworzenia wiązań wodorowych z wodą ale również aspekt sferyczny rodnika węglowodorowego.
Czynności te pozwalają w konsekwencji zminimalizować ryzyko uwalniania się pyłu azbestowego, szczególnie w otoczeniu pola prac, a tym samym ograniczają możliwość kontaktu organizmu człowieka z substancją rakotwórczą.

Wydaje się ponadto koniecznym prawidłowa ocena stanu technicznego materiałów i wyrobów z udziałem azbestu i w miarę możliwości, stosowanie zabezpieczeń celem przedłużenia funkcjonalności omawianych wyrobów bez negatywnych skutków dla środowiska naturalnego i zdrowia człowieka.

Literatura:
[1] www.mgip.gov.pl
[2] Dyczek J.: Bezpieczne postępowanie z materiałami zawierającymi azbest. XLVII Konferencja Naukowa KILiW PAN i KN PZITB, Krynica 2001
[3] Stefańczyk B., Mieczkowski P.: Azbest: nie chowajmy głowy w piasek. Kwartalnik Warstwy. Nr 4/2004
[4] Mieczkowski P.: Dziś i jutro utylizacji budowlanych wyrobów azbestowo-cementowych. Kwartalnik Warstwy. Nr 2/2006

Dr inż. Paweł Mieczkowski
Politechnika Szczecińska

WARSTWY ? DACHY i ŚCIANY 2/2007

 
 
do góry



Nasze portale



Partnerzy

  Kontakt