Wydarzenia i nowości Konstrukcje       Publikacje       Producenci Dachy skośne       Publikacje       Producenci Dachy płaskie       Publikacje       Producenci Pokrycia dachowe       Pokrycia ceramiczne             Publikacje             Producenci       Pokrycia cementowe             Publikacje             Producenci       Pokrycia blaszane             Publikacje             Producenci       Papy             Publikacje             Producenci       Gonty bitumiczne             Publikacje             Producenci       Łupek             Publikacje             Producenci       Płyty dachowe             Publikacje             Producenci       Inne             Publikacje             Producenci Dachy zielone       Publikacje       Producenci Dachy odwrócone       Publikacje       Producenci Okno w dachu       Publikacje       Producenci Folie dachowe       Publikacje       Producenci Ocieplenia dachów skośnych       Publikacje       Producenci Ocieplenia dachów płaskich       Publikacje       Producenci Akcesoria dachowe       Publikacje       Producenci Kominy       Publikacje       Producenci Rynny i odwodnienia       Publikacje       Producenci Ochrona odgromowa       Publikacje       Producenci Renowacja       Publikacje       Producenci Chemia budowlana       Publikacje       Producenci Maszyny i narzędzia       Publikacje       Producenci Obróbki blacharskie       Publikacje       Producenci Poddasza       Publikacje       Producenci Wentylacja dachów       Publikacje       Producenci Dom energooszczędny       Publikacje       Producenci Proekologiczne budowanie       Publikacje       Producenci Instrukcje Poradnik       Publikacje       Producenci Dylematy Inne TV Dachy Forum szkół Dla dekarzy       Z życia PSD       Szkolenia Budownictwo w statystykach BHP na budowie Rzeczoznawcy Organizacje branżowe Targi Wydawnictwa Konkursy i szkolenia Kontakt

  Strona główna
 

 

Pobierz odtwarzacz Adobe Flash Player

Konserwacja drewna więźby dachowej

Konserwacja drewna więźby dachowej oznacza jego ochronę i zabezpieczenie przed, degradacją, zniszczeniem. W ramach konserwacji dokonuje się różnych zabiegów, szczególnie impregnacji drewna, która w języku łacińskim oznacza nasycenie go środkami chemicznymi, zabezpieczającymi drewno przed niszczącymi działaniami mikroorganizmów, wody i ognia.

 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 1.
 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 2.

Ważniejsze czynniki niszczące drewno budowlane

Drewno jest surowcem organicznym, powstałym w procesie wzrostu roślin drzewiastych. Stanowi po odpowiednim przygotowaniu i zabezpieczeniu pełnowartościowy materiał budowlany. Zabezpieczenia dotyczą, szczególnie czynników atmosferycznych, jego szkodników (grzybów i owadów), bakterii, które niszczą jego pierwotną strukturę i obniżają własności techniczne, aż do zupełnego fizycznego zniszczenia.

Grzyby, które niszczą drewno, wytwarzają dwa podstawowe fermenty o nazwie celulaza i lignaza. Pierwszy niszczy celulozę, podstawowy składnik drewna, zaś drugi ferment rozpuszcza ligninę. Zniszczone drewno w wyniku działania celulazy, zostaje zniszczone zgnilizną destrukcyjną, zaś fermentu lignazy, powoduje korozję drewna. Istnieją również inne grzyby, które nie obniżają własności technicznych drewna (pleśnie, sinizna), a jedynie zmieniają jego barwę (fot. 1.). Siniznę drewna powodują ok. 50 gatunków grzybów, należących do rodziny Ceratomellacea. Rozwijają się one najlepiej w drewnie świeżym, zaraz po przetarciu (łaty, belki, krokwie) na tartaku (fot. 2), ponieważ posiada duże ilości soków komórkowych. Wynika to z tego, że ich grzybnie przenikają tylko do naczyń lub przestrzeni międzykomórkowych drewna i odżywiają się wyłącznie jego sokiem komórkowym. Dopóki drewno posiada soki, grzyby sinizny rozwijają się intensywnie, z chwilą jednak ich wyczerpania, zaczyna się zanikanie grzybni i pozostaje w drewnie tylko zabarwienie. By jednak nastąpił rozwój grzybów sinizny w drewnie, muszą zaistnieć odpowiednie warunki tj. duża ilość wilgoci w powietrzu i drewnie i odpowiednia temperatura (20–25°C).

 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 3.
 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 4.

Poza grzybami, drewno niszczą również owady drewna (fot. 3 – widoczny chodnik Spuszczela, w niezaimpregnowanym drewnie belki). Chodniki owadzie drążą, szczególnie samiczki, w celu złożenia w nich jaj, ale nie tylko bo w celu pożywienia i schronienia się. Owady drewna drążąc chodniki, niszczą drewno w sposób mechaniczny. Natomiast chemiczny rozkład drewna następuje dopiero w przewodzie pokarmowym owadów, na skutek działania odpowiednich enzymów jakie one wytwarzają. Wszystkie owady drewna, poza kornikami, które żyją w łyku, pod korą żywych drzew, drążą chodniki płytkie, do głębokości 2–50 mm oraz chodniki głębokie sięgające powyżej 50 mm głębokości (fot. 3). Optymalne warunki rozwojowe owadów to temperatura 20–28°C i 70–100% wilgotności drewna. Prace doświadczalne wykazują, że grzyby jak i owady drewna, atakują przede wszystkim drewno iglaste, beztwardzielowe (sosna, świerk, modrzew), które powszechnie stosowane są w konstrukcjach więźby dachowej. Dlatego też należy zwracać szczególną uwagę przy zakupie materiałów tartych, bowiem wbudowanie zakażonego drewna w konstrukcję dachu, może mieć fatalne skutki.

 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 5.
 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 6.

Przygotowanie drewna do konserwacji chemicznej

Drewno elementów konstrukcyjnych więźby dachowej (fot. 4), zanim zostanie wmontowane w szkielet konstrukcyjny dachu, musi być starannie przygotowane. Wszelkie zaniedbania w tym zakresie, szczególnie pozostawienie w drewnie nadmiernej wilgotności przed i po zaimpregnowaniu, nie tylko uniemożliwią przeprowadzenie właściwego procesu nasycania drewna środkami chemicznymi, ale na skutek intensywnego wysychania, pojawią się pęknięcia, często dość głębokie (fot. 5).
Drewno przeznaczone na więźbę dachową powinno posiadać wilgotność normatywną 15–18%, przed nasyceniem środkami chemicznymi i po dokonanej impregnacji. Jest to wilgotność równoważna drewna, w otoczeniu mikroklimatu, jaki panuje pod dachem budynku. Przy poddaszu zabudowanym, na cele mieszkalne, wilgotność ta powinna być jeszcze mniejsza. Na podstawie własnych doświadczeń mogę stwierdzić, że elementy więźby dachowej często są impregnowane zaraz po przywiezieniu z tartaku, po obróbce mechanicznej na traku taśmowym (fot. 2). Wówczas drewno posiada wysoką wilgotność, w granicach 30–40%, a jego nasiąkliwość jest bardzo niska. Stopień nasycenia impregnatem drewna, zależy nie tylko od jego wilgotności, ale również od jego ciężaru właściwego w G/cm3 tzn. im większy jest ciężar właściwy drewna, tym mniejsza jest jego nasiąkliwość.

 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 7.
 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 8.

Poszczególne elementy konstrukcyjne dachu przed impregnacją, wymagają dokładnej obróbki mechanicznej. Jeżeli obróbka połączeń i złącz ciesielskich wykonana jest po impregnacji, to wówczas wszystkie płaszczyzny obrobione, wymagają dodatkowego zaimpregnowania. W dobie obecnych technik i technologii stosowanych w budownictwie, w pracach ciesielskich również, jest nie do przyjęcia by poszczególne złącza były wykonywane ręcznym dłutem i przy pomocy młotka. A często taki obraz spotyka się jeszcze na budowach. Do wykonania mechanicznie połączeń, służą elektronarzędzia wielofunkcyjne jak, np. pilarka tarczowa ciesielska, przy pomocy której można precyzyjnie wykonać zaciosy, wycięcia i frezowania, w belkach czy krokwiach. Wadliwie wykonane złącza ciesielskie (fot. 6 i 7), uniemożliwiają prawidłowy proces konserwacji i montażu oraz obniżają normatywne parametry wytrzymałościowe więźby dachowej. Mechaniczne wykonywanie połączeń, wymaga uprzednio dokonania obrysów połączeń, by po mechanicznej obróbce ciesielskiej można było poszczególne elementy na dachu zmontować. W praktyce zdarzają się jednak przypadki nieprzestrzegania tej zasady i wówczas pojawia się konieczność dokonywania poprawek, a nawet wykonania nowych złącz np. gniazd (wczepów), a stare zaślepia się (fot. 8), które obniżają wytrzymałość konstrukcyjną całego węzła szkieletu dachu. Dobrze przygotowane drewno na więźbę dachową, nie tylko skraca czas jej wykonania, obniża koszty, ale gwarantuje właściwą stabilność i wytrzymałość konstrukcji nośnej dachu budynku.

 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 9.
 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 10.

Impregnacja drewna więźby dachowej

Obowiązek ochrony drewna budowlanego przed grzybami i owadami drewna, jego degradacją biologiczną, wynika z rozporządzenia MSWiA z 30 września 1997 roku, w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 132 z dnia 28.X.1997 r.). Mimo tych wymagań, nadal w praktyce spotyka się przypadki, że drewnianych elementów więźby dachowej, w ogóle się nie impregnuje (fot. 9), szczególnie poszycia dachowego (fot. 10), lub przeprowadza się ten zabieg w stopniu niedostatecznym. Wprawdzie jeszcze dwadzieścia lat temu, a może więcej, więźby dachowe z drewna, nie były impregnowane (fot. 11), ale przekroje poszczególnych elementów więźby były większe, a ich drewno posiadało dużą zawartość żywicy, która była dobrym impregnatem jak na owe czasy. W procesie impregnacji należy, szczególnie dokładnie nasycać drewno budowlane porażone grzybami pleśni i sinizny (Discula pinikola), oraz drewno poszycia (deski) koszów dachu, gdzie po wykonaniu prac dekarskich trudny jest dostęp i najmniejsze zacieki wody deszczowej, nie są widoczne, a powodują rozwój grzybów i korozję drewna (fot. 12). Dokładna impregnacja drewna zasiniałego jest podyktowana tym, że jak stwierdzono naukowo, drewno to jest biologicznie osłabione i w większym stopniu podatne na rozwój grzybów, które niszczą jego strukturę. Poza tym stwierdzono również, że drewno dobrze zaimpregnowane środkami chemicznymi jest nie tylko odporniejsze na jego szkodniki, ale posiada niższe własności higroskopijne i jest odporniejsze na wahania otaczającego go mikroklimatu poddasza.

Impregnacja powierzchniowa drewna więźby

W impregnacji drewna więźby dachowej, stosuje się na ogół metodę powierzchniową, w której preparat wnika w głąb drewna do 1–2 mm. Jest to zazwyczaj impregnacja wystarczająca, która zabezpiecza drewno przed zaatakowaniem grzybów czy owadów drewna, pod jednym warunkiem, że zaimpregnowane elementy nie stykają się bezpośrednio z warunkami atmosferycznymi. Skuteczność zabiegu nasycania drewna, zależy też od gatunku drewna, jego wilgotności, rodzaju impregnatu oraz od przyjętej technologii nakładania preparatu. Dlatego wymienione uwarunkowania muszą być brane pod uwagę przy ustalaniu technologii impregnacji powierzchniowej. Drewno więźby dachowej może być impregnowane przez natrysk, ręczne nałożenie (pędzlem) lub zanurzanie (kąpiel). Pierwsze metody są już powszechnie stosowane, natomiast metoda przez zanurzanie polega na kąpieli drewna w odpowiednich wannach. Metoda przez zanurzanie powoduje, że proces trwa dłużej i roztwór impregnatu wnika w strukturę drewna na głębokość nawet do 10 mm. Kąpiel drewna można wykonywać również w gorącym impregnacie (70–80°C). Wyższa temperatura ma istotne znaczenie, ponieważ powoduje, że drewno szybciej i lepiej wchłania impregnat. W tabeli zestawiono przybliżone parametry technologiczne nasycania drewna sosnowego preparatem solnym metodą zanurzania (kąpieli) gorąco-zimnej.

 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 11.
 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 12.

Impregnacja drewna metodą kąpieli gorąco-zimnej, polega na tym, że w pierwszej wannie odbywa się kąpiel gorąca, a następnie drewno jest przenoszone do kąpieli zimnej. W pierwszej wannie drewno nagrzewa się i uchodzi z niego powietrze, co jest widoczne w postaci pęcherzyków, a na jego miejsce penetruje impregnat. Następnie drewno jest przenoszone do kąpieli zimnej, gdzie następuje końcowy proces nasycania i stabilizacja w zakresie nasiąkliwości. Ostatnim etapem jest usuwanie przez 15–20 min., nadmiaru preparatu z powierzchni i doprowadzenie drewna przez suszenie, może odbywać się w suszarni (fot. 13), do jego technicznej wilgotności. (15–18%).

Obecnie na krajowym rynku, można otrzymać wiele ciekawych preparatów chemicznych, które mogą być z powodzeniem zastosowane w impregnacji drewna więźby dachowej. Z powszechnie już stosowanych polskich preparatów to Fobos M-2, Fobos M-2F oraz Anty-Pal. Są to preparaty solne rozpuszczane w wodzie, które mogą być nanoszone ręcznie, natryskiem lub przez zanurzanie w kąpieli gorąco-zimnej. Te dwa ostatnie mogą służyć również do przeciwogniowego zabezpieczania drewna budowlanego.

Charakterystyka i technologia przygotowania i nakładania Fobosu M-2F

Fobos M-2F jest preparatem solnym, jednoskładnikowym i sporządza się go następująco, 1 część wagowa preparatu, rozpuszcza się w 4 częściach wody o temperaturze 40°C. Natomiast Fobos dwuskładnikowy A i B rozpuszcza się w wodzie w stosunku wagowym 19:1:80. Fobos M-2, przygotowany w postaci 20% roztworu wodnego, nanosi się na drewno 5–8 krotnie, w 1–2 godzinnych odstępach czasowych aż do uzyskania naniesienia w ilości 1 kg na 1 m2, co odpowiada 200 g handlowego preparatu.

Drewno zabezpieczone w podanych ilościach, zgodnie z obowiązującą metodą badań palności (BN-87/8826-02) jest materiałem trudno zapalnym. Natomiast skuteczność ochrony drewna przed owadami i grzybami, wynosi już po nałożeniu 56 g/m2 preparatu.

 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 13.
 - Konserwacja drewna  więźby dachowej
Fot. 14.

Charakterystyka i technologia przygotowania i nakładania Anty-Palu

Anty-Pal jest przeznaczony do impregnacji drewnianych elementów budowlanych. Służy przede wszystkim do przeciwogniowego zabezpieczenia drewna budowlanego. Preparat składa się z 20% roztworu, który przygotowuje się, rozpuszczając 1 część wagową w 4 częściach wody. Preparat wsypuje się stopniowo do wody o temperaturze 50°C, mieszając aż do jego całkowitego rozpuszczenia się. Impregnat, nanosi się w ilości 200 g suchego preparatu na 1 m2, drewna sosnowego, w roztworze. Zabiegi powtarza się 5–8 krotnie, aż do naniesienia wymaganej ilości, zachowując przerwy 3-godzinne na przesuszenie międzywarstwowe. Do wszystkich impregnatów, należy dodać określoną ilość bejcy wodnej, w celu uzyskania zabarwienia drewna. Kontrolę procesu nasycania i ilość wchłoniętego roztworu przez drewno, można sprawdzić metodą wagową, ważąc próbki drewna przed i po zaimpregnowaniu. Preparaty solne przygotowane, na bazie wody można stosować wyłącznie na elementy konstrukcyjne, które nie mają kontaktu z ziemią oraz warunkami atmosferycznymi tzn. są osłonięte przed działaniem wody deszczowej. W przeciwnym razie nastąpi w krótkim czasie wymycie środka impregnacyjnego i drewno będzie zagrożone na działania jego szkodników. Natomiast wszystkie elementy, wystawione na bezpośrednie działanie wody deszczowej i warunków atmosferycznych (fot. 14), muszą być dodatkowo zabezpieczone, farbami akrylowymi, z dodatkiem lateksu, które są odporne na działanie wody i zmiennych warunków atmosferycznych. Farby akrylowe wykonane są na czystej żywicy akrylowej i dlatego posiadają wysoką elastyczność i tworzą powłoki elastyczne i odporne.

Przy pracach impregnacyjnych, należy przestrzegać zasady zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów, z dnia 4.2.1956 r., w sprawie bezpieczeństwa przy robotach impregnacyjnych (Dz.U. Nr 5/56, poz. 25).

Wymiary elementów w mm Czas zanurzania w min. Łączny czas
zanurzania w
min. z czasem
przenoszenia
Grubość Szerokość Gorącej Zimne
20
30
40
50
60
>50 33
49
63
74
88
34
50
64
75
90
68
100
128
150
180
20
30
40
50
60
>100 19
40
62
88
115
45
67
90
112
134
65
108
153
201
250
20
30
40
50
60
>150 20
43
75
113
155
67
100
134
167
201
88
144
210
282
258

Poza tym należy zawsze stosować sprzęt ochronny, osobisty jak; kombinezon, rękawice gumowe i okulary. W przypadku zanieczyszczenia skóry ludzkiej preparatem chemicznym, należy bezwzględnie jak najszybciej przemyć ciało ciepłą wodą.

Dobrze wykonany proces konserwacji drewna budowlanego jest nie tylko obowiązkiem, ale koniecznością, bowiem decyduje w dużej mierze o jakości i trwałości konstrukcji dachu każdego domu.

Inż. Zbigniew Gęsiński
Fot. Autora

WARSTWY – DACHY i ŚCIANY 1'2002

 
 
do góry



Nasze portale



Partnerzy

  Kontakt