Komin to jeden z najważniejszych elementów budynku. Od jakości jego wykonania zależy komfort użytkowania domu. Zastosowanie niewłaściwych materiałów czy nieprawidłowe wykonanie może skutkować poważnymi konsekwencjami, niesprawnością przewodów dymowo-spalinowych czy wentylacyjnych lub przeciekaniem dachu na styku komina z połacią, a w najgorszym przypadku zaburzeniem statyki budynku. Należy zawsze postępować zgodnie z właściwymi przepisami prawnymi i wytycznymi technicznymi producentów. Poniżej przedstawiono prace związane z murowaniem komina krok po kroku oraz wskazano najczęściej popełniane błędy.
Stawianie komina zaczynamy od fundamentu. Najczęściej wykonywany on jest ze zbrojonego betonu. Zwykle ma kształt prostopadłościanu o wysokości co najmniej 30 cm. Fundament z każdej strony musi wystawać poza obrys komina na przynajmniej 15 cm. Pod fundamentem umieszczamy izolację ułożoną na wcześniej wykonanym betonie podkładowym ( tzw. „chudziak”).
Fot. 1. Komin wykonany nieprawidłowo - cegła klinkierowa dziurawka , obróbka taśmą ołowianą z zastoiskami wody
Trzon – właściwy komin
Na fundamencie stawiamy komin z cegły pełnej. Do jego murowania używamy zaprawy cementowo-wapiennej. Komin musi być otynkowany na całej powierzchni. Jeżeli zdecydujemy się na cegłę klinkierową pełną, musimy użyć specjalistycznej zaprawy (np. sopro KZT).
Stawiając komin z cegły, nie zapomnijmy, że minimalne wymiary przewodów powinny wynosić 14 x 14 cm, czyli 1x1 cegły plus spoiny. W zależności od przeznaczenia i wysokości przewodów, murowane są również kominy o większym przekroju, np. 14 x 20 cm (1x3 cegły plus spoiny), 20 x 27 cm (3 x 1 cegła plus spoiny), 20 x 20 cm. Zaleca się, aby przewody miały kształt kwadratu lub prostokąta o stosunku boków 2:3.
Murując przewody z cegieł, stosujemy zwykle wiązanie „wozówkowe”, w którym spoiny są przesunięte względem siebie o pół cegły. Powierzchnie przewodów powinny być gładkie, bez występów i wklęśnięć (łącznie ze spoinami) W przewodach prowadzonych z odchyleniem od pionu cegły trzeba układać prostopadle do odchylenia.
Przegrody pomiędzy przewodami powinny mieć grubość co najmniej 1 cegły, czyli 12 cm. Taka sama grubość ścianki musi być zachowana do lica muru wewnętrznego. Gdy przewody są prowadzone w zewnętrznych ścianach domu oraz tam, gdzie przechodzą przez poddasze nieocieplone, zewnętrzne ściany komina należy pogrubić do 25 cm. Zaleca się również grupowanie przewodów dymowych i spalinowych razem z wentylacyjnymi, poprawia to ich sprawność, jak również zmniejsza straty ciepła.
Komin stanowiący konstrukcję samonośną (wolnostojący) powinien być oddylatowany od stropu. Kiedy zaś jest fragmentem ściany nośnej, można na nim opierać belki stropowe (na ściance grubości 1 cegły), z tym, że powinno być to poprzedzone obliczeniami statycznymi. Wychodząc z kominem ponad dach, musimy to zrobić na wysokość zapewniającą właściwy ciąg. Na dachu o kącie nachylenia do 12°, wylot komina powinien znajdować się co najmniej 60 cm ponad poziomem kalenicy budynku. Jeżeli dach ma większy kąt nachylenia niż 12° i pokryty jest materiałami łatwopalnymi (strzecha, gont drewniany), wyloty przewodów powinny znajdować się także minimum 60 cm powyżej poziomu kalenicy domu. Natomiast jeśli pokrycie dachu nie jest podatne na pożar (dachówka bitumiczna, blacha, dachówka ceramiczna lub betonowa), wyloty przewodów mogą się znajdować 30 cm ponad powierzchnią dachu, pod warunkiem jednak, że odległość pozioma od obudowy komina do powierzchni dachu wynosi przynajmniej 1 m.
Zakończenie ponad dachem
Na komin zakładamy czapę, chroniącą go przed opadami atmosferycznymi. Musimy pamiętać o pozostawieniu z każdej strony kilkucentymetrowych kapinosów. Czapę najczęściej wykonuje się z betonu oraz zbroi stalowymi prętami o średnicy 6 mm. Nie można zapomnieć o pozostawieniu w czapie otworów wylotowych przewodów dymowych (spalinowych); wentylacyjne otwieramy na boki. Na koniec montujemy obróbki blacharskie, które mają zapewnić szczelne połączenie z połacią dachu. Instaluje się je w miejscu przejścia komina przez połać.
Czasami na kominach montuje się daszki – „fale” zabezpieczające przewody dymowo-spalinowe przed zawilgoceniem pod wpływem opadów atmosferycznych.
Część komina ponad dachem inwestorzy dopasowują kolorystyką do pokrycia dachu, elewacji lub własnych upodobań. Można tu zastosować wiele materiałów, jak np.: tynki dekoracyjne, okładziny z płytek klinkierowych i kafelek, płytki okładzinowe struktonitowe lub łupek naturalny. Niezależnie jaki wybierzemy, powinien jednak odpowiadać w/w przepisom. Jeśli stosowany materiał nie jest opisany w warunkach technicznych czy normach należy skonsultować się projektantem lub kierownikiem budowy.
Błąd najczęściej popełniany przez inwestora:
tanio, tanio, tanio …. i mamy kłopoty.
Kierownik budowy - na papierze za symboliczną kwotę wypełnia tylko Dziennik Budowy, na budowie jest sporadycznie lub wcale. Kierownik budowy jest odpowiedzialny za całą budowę, zastosowane rozwiązania i materiały, dlatego powinien uczestniczyć w całym procesie inwestycji – od wbicia pierwszej łopaty po zgłoszenie budynku do użytkowania.
Najczęściej w ramach oszczędności inwestor wybiera taniego kierownika, ponieważ – jak uważa – sam „zna się na budowaniu”. W tym wypadku kierownik nie jest w stanie rzetelnie spełniać swoich obowiązków.
Tani wykonawca – szukamy wykonawcę z „łapanki” - bez umowy lub z umową ustną („Panie, jakoś się dogadamy, będzie Pan zadowolony”). Dochodzi do rozliczenia „do ręki”. Bez rachunku, gwarancji („Panie, my nie takie rzeczy stawialiśmy i było dobrze”)
Fachowa firma ceni swoją wiedzę i umiejętności, gdyż posiada właściwe zaplecze techniczne i co najważniejsze odpowiednią wiedzę. Roboty przeprowadzi zgodnie z projektem, czasami znajdzie błędy w projekcie – zaproponuje ich rozwiązanie lub przy dużej wiedzy praktycznej
podpowie inne rozwiązanie, które zostanie uzgodnione z kierownikiem budowy i odpowiednio udokumentowane w dzienniku budowy. Wystawi rachunek, udzieli gwarancji.
Oszczędności materiałowe – np. chcemy komin z klinkieru, lecz pełny klinkier jest drogi, wybieramy więc zamiennik – klinkier dziurawkę (niezgodne z warunkami technicznymi); podobnie w przypadku wyboru spoiny: gdy uważamy, że specjalistyczna zaprawa do murowania i fugowania właściwej cegły klinkierowej jest zbyt droga i zdajemy się na naszego „fachowca”, który zrobi tańszą (fot. 1).
To błędy na etapie wznoszenia, można je naprawić, lecz niestety nie są to tanie poprawki.
Fot. 2. Czapa wykonana nieprawidłowo – czapa w obrębie komina spalinowego nieszczelna, zacieki wody do wnętrza komina
Fot. 3. Czapa wykonana nieprawidłowo – zabetonowana czapa wraz z wkładem z szamotu, z czasem nastąpi pęknięcie wkładu lub czapy – brak prawidłowej dylatacji.
Fot.4. Komin wykonany nieprawidłowo – co prawda wykonany z cegły pełnej lecz brak tynku i zabezpieczenia przecieku między płytą OSB a cegłą.
Fot. 5. Obróbki wykonano niestarannie, zastoiska wody i powstawanie glonów – przyspieszona degradacja materiału
Fot. 6
Fot. 6.1. Obróbka komina co prawda z miedzi, ale którędy ma spływać woda? Komin znajduje się na obiekcie zabytkowym zlokalizowanym w parku. Liście i nasiona błyskawicznie zatkają małe kanały odpływowe
Fot. 7. Nieprawidłowy montaż ław kominiarskich na dachówce ceramicznej, brak dolnych elementów wsporczych. Poruszanie się po takich ławach grozi upadkiem z wysokości.
Fot.8. Niechlujne zamocowanie taśmy obróbkowej komina, na kurzu – warstwa klejąca nie mogła się zwulkanizować.
Fot. 9. Prawidłowa obróbka komina blachą w dachówce karpiówce układanej w koronkę
Nie ma winnego
Na budowie pojawia się ekipa dekarzy i zaczyna wykonywać dach. Komin - jako przejście przez dach - jest jednym z najbardziej newralgicznych miejsc, wykonany prawidłowo będzie długo spełniał swoje zadanie.
Aczkolwiek „dekarz” też może popełnić wiele błędów. Po pierwszym deszczu mamy telefon („Panie, cieknie”). Przyjeżdża dekarz robi oględziny i ….. mamy dwie wersje:
- pierwsza - komin wykonano z niewłaściwych materiałów – dekarz niewinny i naprawa będzie bardzo droga,
- druga - winnych jest wielu. Kierownik budowy nie dopilnował, wykonawca – murarz zastosował niewłaściwe materiały, a może i inwestor bo ….. oszczędzał.
Obróbki
- komin wykonano prawidłowo, ale obróbki wokół komina wykonano nieprawidłowo lub niestarannie. Brak jest aktualnych norm dotyczących tego newralgicznego elementu.
Zastosowanie mają w tym przypadku wytyczne producenta. Każdy producent oferujący
kompletne pokrycie ma w swojej ofercie materiały również do wykonania połączenia pokrycia dachu z wszelkimi elementami wystającymi ponad dach.
Zaleca się użycie materiałów o długiej żywotności. Podstawowa gwarancja producentów dachówki to 30 lat.
Fot. 10. Komin murowany z pełnej cegły
Fot. 10.1. Komin murowany z pełnej cegły i otynkowany
Fot. 10. 2. Komin murowany z pełnej cegły i otynkowany, obłożony płytą G-K – „woda/ogień” i z obudową skrzynkową z płyty OSB pod okładzinę z płytki struktonitowej
Fot.10.3. Efekt końcowy – warstwy na kominie zostały uzgodnione z mistrzem kominiarskim i kierownikiem budowy – potwierdzone odpowiednimi wpisami w Dzienniku budowy
Można zastosować obróbki z blach, tj. miedzi czy cynku, np. Rheinzink – miękki cynk karbowany i gładki . Metoda obróbki wymaga dużych umiejętności manualnych i wiedzy praktycznej rzemieślnika - dekarza lub blacharza budowlanego (w nazewnictwie rzemieślniczym dawnym „dacharz”). Przy pracy z w/w materiałami jedną z ich wad jest uboga kolorystyka, czasami inwestor chce mieć wszystko w jednym kolorze, a zastosowanie blach lakierowanych jest niemożliwe.
Rozwiązaniem proponowanym przez producentów dachówki, np. Braas, jest taśma
kominowa Wakaflex 2 lub Easy Flash, z uzupełnieniem systemu przez listwę kominową i uszczelniacz dekarski. Inny producent dachówki Wienerberger – Koramic w swojej ofercie proponuje zastosowanie taśmy KoraFlex, wykonanej z ołowiu pokrytego cynkiem i odpowiednimi farbami w kolorze dachówki, może być karbowana lub płaska.
Na rynku można również kupić taśmy na bazie aluminium, np. Coromin Alu.
Taśmy te składają się z warstwy metalu pokrytego kolorem i warstwy klejącej (modyfikowany bitum lub butyl), można również zastosować ołów płaski gruby, bez warstwy klejącej. Sposób montażu taśm zależy od wiedzy dekarza i zaleceń producenta.
Prawidłowo wykonany komin będzie służył latami. Nie oszczędzajmy, budujemy dla siebie i swoich bliskich – komin to ważny element budynku, który wpływa na nasze bezpieczeństwo i komfort upragnionego domu.
inż. Dariusz Nowicki
Orzecznik techniczny Polskiej Federacji Dekarzy Blacharzy i Cieśli,
przewodniczący komisji egzaminacyjnych przy Izbie Rzemieślniczej w Opolu
