Blacha należy do materiałów pokryciowych, które są chętnie stosowane przez inwestorów. Powodem jest m.in. lekkość pokrycia, możliwość układania go na dachach remontowanych bez potrzeby wymiany więźby, wygoda montażu. Czynnikiem decydującym o jego popularności jest też korzystny stosunek ceny do jakości. Dach z blachy jest na ogół tańszy od np. ceramicznego, a ponadto producenci oferują kompletne systemy, które pozwalają na bezproblemowe wykonanie wszystkich obróbek. Niewątpliwie walorem tej oferty jest też szeroka gama wzorów i kolorów pokryć, która sprawia, że bez problemu można je dopasować zarówno do elewacji budynku, jak i jego otoczenia. Blacha, wykorzystywana do produkcji pokryć, jest materiałem odpornym na korozję, bardzo dobrze znoszącym destrukcyjny wpływ warunków atmosferycznych, funkcjonalnym, efektownym, estetycznym i wytrzymałym. Jej parametry techniczne i użytkowe poprawia zastosowanie rozmaitych powłok, zabezpieczających materiał i wydłużających jego trwałość.
Określenie „blacha dachowa” stosowane jest najczęściej wymiennie z określeniem „blacha stalowa”. Ale obejmuje ono również pokrycia z miedzi, aluminium i tytan-cynku. Poszczególne materiały mają określone zalety; różnią się parametrami technicznymi, użytkowymi, technologią produkcji, sposobem wykończenia, a także metodami zabezpieczania przed korozją, zarysowaniem, porastaniem przez mchy i glony. Dostępne są w postaci arkuszy blachy płaskiej łączonej na rąbek stojący lub leżący, trapezowej i falistej, oraz jako blachodachówki. Te ostatnie mogą być tłoczone na wzór dachówki ceramicznej, łupka, gontu itp. Charakteryzuje je szczelność, lekkość oraz możliwość stosowanie na dachach o dowolnym kształcie i wielkości. Blachy na rąbek stojący to jedno z najstarszych rozwiązań w budownictwie. Rąbek ten powstaje w efekcie podwójnego zaginania bocznych
krawędzi paneli. Dzięki takiemu montażowi uzyskuje się doskonałą szczelność pokrycia.
Natomiast blacha trapezowa mocowana jest do łat wg zaleceń producenta. Profile wzbogacają powierzchnię jednocześnie usztywniając materiał, a po ułożeniu tworzą na dachu rysunek złożony z prostych linii.
Istnieją pewne ograniczenia w stosowaniu tłoczonych blach dachowych. Blachy trapezowe
można stosować do krycia dachów o kącie nachylenia minimum 8 stopni. Natomiast
w przypadku blachodachówek minimalne nachylenie wynosi 14 stopni.
Fot. Ruukki Polska
Dachy ze stali
Są bardzo popularnym i chętnie stosowanym rozwiązaniem. Nowoczesne pokrycia
stalowe, jakimi są blachy powlekane i blachodachówki, produkowane są ze stali
pokrywanej warstwą cynku lub alucynku, a następnie powlekane powłokami ochronno-dekoracyjnymi. Są one estetyczne, odporne, łatwe w montażu. Zastosowanie cynku chroni
stal przed korozją, ponieważ powoduje samoczynne zamykanie się nawet stosunkowo
grubych bruzd i rys. Z kolei warstwa alucynku zdecydowanie zwiększa odporność materiału
wyjściowego na działanie agresywnego środowiska, w związku z czym zabezpieczone nią
wyroby idealnie nadają się do użytkowania na terenach o dużym stopniu zanieczyszczenia
powietrza, narażonych na kwaśne deszcze, a także na obszarach nadmorskich. Blachy
zabezpieczone warstwą alucynku znajdują zastosowanie głównie do wytwarzania pokryć
trapezowych, z kolei powleczone cynkiem są mocniejsze i nadają się do wytłaczania blachodachówek.
Obecnie stosuje się blachy ocynkowane obustronnie, a następnie zabezpieczone minimum trzema warstwami – warstwą antykorozyjną i farbą gruntującą od spodu oraz powłoką antykorozyjną, farbą gruntującą i powłoką organiczna od zewnątrz. Rdzeń ze stali konstrukcyjnej walcowanej na zimno powlekany jest ogniowo przez zanurzenie warstwą cynku lub odpowiednim stopem. Następnie nakładane są powłoki farby antykorozyjnej i dekoracyjnej warstwy organicznej. Największe znaczenie ma ostatnia warstwa, ponieważ to ona decyduje o kolorze i fakturze, a także jest narażona bezpośrednio na czynniki zewnętrzne. Aby zwiększyć trwałość i wytrzymałość stali, a przede wszystkim nie dopuścić do jej korozji, na jej powierzchnię nanosi się różne powłoki, które zarówno zabezpieczają, jak i dekorują materiał. Poza wspomnianym już ocynkiem, mogą to być też lakiery akrylowe lub poliestrowo-silikonowe, a także inne powłoki z tworzyw sztucznych, o których więcej
poniżej. Ich grubość jest zróżnicowana, zależna od rodzaju zastosowanego wykończenia.
Poszczególne warstwy chronią materiał, nadają barwę, podnoszą odporność na działanie
czynników atmosferycznych.
Fot. Ruukki Polska
Jako warstwę zewnętrzną wykorzystuje się różne powłoki organiczne, m.in.:
– poliester standard – to najpopularniejsza powłoka, ekonomiczna, dość dobrze znosi
formowanie i wykazuje dobrą odporność na warunki atmosferyczne i korozję. Połysk powłoki
poliestrowej może się zmieniać zależnie od zastosowania. Na materiał nanoszona jest
w postaci bardzo cienkiej warstwy (najczęściej 25 mikronów, choć generalnie warstwa miewa
grubość od 15 do 25 μm); ma najmniejszą ze wszystkich typów powłok odporność na
promieniowanie UV i czynniki chemiczne oraz uszkodzenia mechaniczne. Cechuje ją gładka
i jednolita powierzchnia. Jej zasadniczą zaletą jest niska cena oraz dostępność w najszerszej
gamie kolorystycznej, dlatego gros z dostępnych na rynku blach powlekanych
jest właśnie wykończona tą powłoką – m.in. profil T20 Standard Ruukki, który jest opartym
na prostych liniach rozwiązaniem dla różnych potrzeb dachowych. Naniesiona na blachę powłoka jest odporna na zmiany temperatury, oddziaływanie promieniowania UV i płowienie;
nie zatrzymuje kurzu i brudu. Dzięki dobrym właściwościom mechanicznym, czyli m.in. odporności na zadrapania i elastyczności, profil ten może być stosowany do pokryć dachowych, okładzin wewnętrznych oraz zewnętrznych w różnych rodzajach obudów. Powłoka ma 10-letnią gwarancję estetyczną. Innym przykładem zastosowania powłoki poliester jest Deccorey – pokrycie dachowe mocne, łatwe w montażu i utrzymaniu. Niski profil nadaje mu nowy i stylowy wygląd, to doskonały materiał do renowacji dachów;
– poliester mat – powłokę cechują podwyższone parametry wytrzymałościowe
i odpornościowe w stosunku do standardowego. Poliester jest modyfikowany silikonem,
utwardzony. Ma podwyższoną elastyczność. Warstwa jest grubsza (25-35 μm), o charakterystycznej, matowej, satynowej powierzchni. Matowa powierzchnia jest idealna przy wyborze blach na domki letniskowe lub renowacje. Poliester Mat Ruukki ma 10-letnią gwarancję estetyczną. Ten rodzaj powłoki chętnie jest stosowany przy wytwarzaniu blachodachówek, ponieważ ma porowatą, podobną do ceramiki strukturę;
– plastizol – czyli inaczej zawiesina (pasta) z PVC, naniesiona na blachę. Ponieważ
powłoka jest gruba (200 μm), efektywnie zabezpiecza blachę przed korozją, uszkodzeniami
mechanicznymi i wpływem warunków atmosferycznych. Do zalet plastizolu należą m.in. wysoka plastyczność i odporność na niskie temperatury; mankamentem jest jednak ryzyko, że pod wpływem długotrwałego oddziaływania wysokich temperatur może tracić swoje właściwości. W porównaniu z innymi powłokami ma też niską odporność na odbarwienia;
Fot. Ruukki Polska
– PVDF – to powłoka z polifluorku winylu i akrylu, która idealnie sprawdza się zwłaszcza na obszarach o dużym stopniu zanieczyszczenia środowiska. Jest dość gruba, charakteryzuje się bardzo dużą trwałością, wysoką twardością, znakomitą odpornością na korozję, promieniowanie UV, uszkodzenia mechaniczne, agresywne środowisko. Niewątpliwym jej walorem jest fakt, że nie płowieje wraz z upływem czasu – kolor pozostaje żywy przez cały okres użytkowania pokrycia. Niestety, jest też stosunkowo drogim wykończeniem;
– pural – powłoka na bazie poliuretanów i żywic, posiadająca grubą i trudno ścieralną warstwę podkładową. Jej zaletą jest bardzo duża trwałość, a także wyjątkowa odporność na uszkodzenia mechaniczne, agresywne środowisko i promieniowanie UV. Cechuje ją także znakomita odporność na korozję, ma delikatnie strukturalną, jedwabną powierzchnię. Ponadto wyróżnia się łatwością obróbki i formowania nawet w niskich temperaturach. Właściwością powłok puralowych jest ich odporność na działanie czynników chemicznych oraz łatwość odnawiania. Dostępne są one w wersji z połyskiem (pural) i matowej (pural mat – np. blachodachówka Adamamante Ruukki). Pural jest objęty 15-letnią gwarancją;
– Purex – powłoka opracowana przez firmę Ruukki, której grubość i skład zostały
tak wyważone, by zapewnić doskonałą formowalność i odporność na korozję. Powłoka
cechuje się również odpornością na zarysowania i znakomitą trwałością koloru. Dach
z powłoką Purex zapewnia ponadto ochronę przed wilgocią i promieniowaniem UV, a firma
daje mu 15 lat gwarancji estetycznej. Produktem wyposażonym w tę powłokę jest m.in.
blacha dachówkowa Finnera. W połączeniu z nowatorskim wyprofilowaniem przedniej
krawędzi arkusza czyni ona materiał wyjątkowo odpornym na warunki atmosferyczne
i pozwala na uzyskanie gładkiej powierzchni dachu bez widocznych połączeń;
– posypki – mogą być mineralne (kwarc, łupek naturalny itp.) lub z granulatu ceramicznego. Jako lepiszcze stosowany jest poliester lub żywica akrylowa, a bezbarwny lakier akrylowy lub poliestrowy poprawia estetykę dachu, a także sprawia, że mniej słychać uderzające o pokrycie krople deszczu. Lakier zawiera środki grzybo – i bakteriobójcze. Cechą wyróżniającą pokrycia stalowe z posypką jest zdecydowanie wyższa trwałość niż blach powlekanych. Znakomicie też prezentują się na dachu – lepiej też imitują ceramiczne czy kamienne pokrycia. Przy pokrywaniu nimi dachów o skomplikowanych kształtach zostaje mniej odpadów, ale produkt wyjściowy jest droższy od powlekanego.
W przypadku pokryć z blachy duże znaczenie dla potencjalnych inwestorów ma to, jak producenci zabezpieczają je przed przenoszeniem hałasu do pomieszczeń. Powłoki
nadają powierzchni trwałość, chronią przed korozją i płowieniem. Posypki z kolei – poza
walorami estetycznymi, trwałością i odpornością na destrukcyjny wpływ środowiska – wyciszają też hałas wywoływany przez krople deszczu. W przypadku blach powlekanych minimalizacja hałasu jest możliwa dzięki zastosowaniu specjalnych zabezpieczeń. Na przykład dach Classic firmy Ruukki posiada specjalną włókninę, która jest aplikowana na spodniej części arkusza, a która zwiększa izolacją akustyczną całego dachu.
Fot. Balex Metal
Fot. Balex Metal
Urok miedzi
Miedziane dachy zachwycają urodą, trwałością – wytrzymują nawet 300 lat, a także
odpornością na korozję. Niewątpliwie uroku nadaje mu patyna, którą dach pokrywa się
wraz z upływem czasu. Jej zielonkawy odcień nadaje miedzi szlachetności, a pokryciu
dostojeństwa. Wszystko to sprawia, że miedź jest materiałem chętnie stosowanym na dachach budynków reprezentacyjnych, monumentalnych, dostojnych – kościołów, pałaców,
kopuł czy wieżyczek itp. Z uwagi na bardzo wysoką cenę raczej nie pokrywa się nią dachów
domów jednorodzinnych.
Dachy miedziane dostępne są w postaci płaskich taśm, arkuszy (łączonych na rąbek
płaski lub stojący), elementów małoformatowych (dostępne w postaci płytek o różnych
kształtach – np. rybiej łuski, rombu, prostokąta, łupka naturalnego; układanych na zakład)
oraz blachodachówek o kształcie dachówki ceramicznej. Charakteryzują się one odpornością
na korozję, znakomitą odpornością na czynniki mechaniczne w zmiennych temperaturach
(obciążenia opadami śniegu, oblodzenia, nagrzewanie promieniami słonecznymi), zmianę koloru dachu i jego elementów (miedź wraz z upływem czasu pokrywa się patyną, czyli zielonkawym nalotem będącym efektem utleniania się metalu – poza zmianą wyglądu dachu, chroni on dodatkowo przed korozją). Miedź łatwo obrabiać, co sprawia, że doskonale nadaje się na wykończenia skomplikowanych konstrukcji dachowych. Pokrycia z miedzi dostępne są w naturalnym kolorze metalu, a także np. pomarańczowo-czerwonym, turkusowo-zielonym. Blachy oksydowane i ocynkowane nie pokrywają się patyną.
Fot. Ruukki Polska
Aluminiowy szyk
Pokrycia dachowe, w których rdzeń stanowi blacha aluminiowa, dostępne są w postaci
blachy płaskiej, powlekanej, a także dachówek. Oferowane są one w bardzo szerokiej
gamie kolorystycznej. Jego ogromną zaletą jest niska waga, która sprawia, ze w przypadku
remontu dachu nie ma potrzeby wzmacniania więźby dachowej. Z kolei znakomita
odporność na warunki atmosferyczne i uszkodzenia mechaniczne czyni go pokryciem wytrzymałym i trwałym. Nie poddaje się korozji, nie zmienia też swych właściwości pod wpływem bardzo wysokiej ani bardzo niskiej temperatury.
Niewątpliwie walorem dachu z aluminium jest wiatroodporność. Jest materiałem przyjaznym dla środowiska, długowiecznym. Nie zmienia barwy, nie wymaga malowania czy łatania. Można go znakomicie dopasować zarówno do obiektów zabytkowych, jak i nowoczesnych form. Aluminiowe pokrycia dachowe mogą być stosowane na wszystkich rodzajach budynków, także sakralnych.
Szaroniebieski blask dachu
Taki efekt daje zastosowanie jako pokrycia cynku uszlachetnionego niewielkimi ilościami
tytani, miedzi i aluminium. Tytan-cynk jest odporniejszy na działanie szkodliwego środowiska
naturalnego i korozję w stosunku do blachy cynkowej. Jego niepowtarzalna,
szlachetna barwa idealnie komponuje się tak z architekturą nowoczesną, jak i z obiektami
o klasycznej formie. Wraz z upływem lat dach pokrywa się patyną – nie zieloną, jak ma to
miejsce w przypadku miedzi, ale ciemnoszarą – nalot sprawia, iż nowe pokrycie przeciętnemu obserwatorowi może wydać się niemal równie „wiekowe” jak sam budynek. W żaden sposób nie wpływa negatywnie na parametry techniczne i wytrzymałościowe blachy – jedynie zmienia jej wygląd, nadając szlachetności i dostojności pokryciu. Ponadto warstwa pasywacyjna (czyli patyna) jest samoczynną warstwą ochronną, zwiększającą wytrzymałość blachy i chroniącą ją przed zniszczeniem.
Blachy tytancynkowe mają trwałość powyżej 80 lat nawet na terenach przemysłowych.
Cechuje je dobra sztywność materiału oraz możliwość formowania i przerabiania. Zaletą
jest brak konieczności malowania, znakomite parametry techniczne i wytrzymałościowe
oraz efektowny wygląd.
Oprac.E.D.
Fot. Ruukki, Balex Metal
Artykuł opublikowany w WARSTWY - DACHY I ŚCIANY nr 3/2012