Jednowarstwowe, nieocieplane dachy ze stalowych blach fałdowych
- wytyczne DAFA z zakresu planowania i wykonania

Opłacalność stosowania tego rodzaju pokryć dachowych wynika z szybkiego montażu dużych powierzchni oraz doskonałej nośności stalowych blach fałdowych, w przypadku przekrywania dużych rozpiętości przy jednocześnie małym ciężarze własnym.

Pokrycia dachu wykonane ze stalowych blach fałdowych należy wykonać w sposób szczelny i odporny na działanie deszczu. Dla stalowych blach trapezowych pełniących funkcję elementów nośnych oraz dla ich połączeń z konstrukcją nośną należy wykonać obliczenia statyczne. Obliczenia te należy wykonać także dla wymianów pod otwory dachowe. Na podstawie obliczeń statycznych dla jednopowłokowych nieocieplanych dachów ze stalowych blach fałdowych, należy wykonać dający się zweryfikować projekt wykonawczy, zawierający wszystkie dane dotyczące stalowych blach fałdowych, konstrukcji nośnej, detali połączeń, otworów dachowych oraz rodzaju i rozmieszczenia elementów złącznych.

Porównanie krajowych i międzynarodowych przepisów, wytycznych i zaleceń wykazuje brak jednolitych postanowień dotyczących minimalnych spadków dachu w przypadku pokryć dachowych wykonanych z metalowych blach fałdowych. Różne uregulowania definiują je w odmienny sposób, po części zależny od:
- położenia geograficznego,
- ustroju dachowego,
- długości połaci dachu,
- powłoki dachowej ze stykami poprzecznymi lub bez nich,
- powłoki dachowej z otworami dachowymi lub bez nich,
- wysokości i kształtu profilu,
- rodzaju zamocowania.

Jeśli w normach, aprobatach technicznych lub wytycznych producenta nie są określone większe spadki dachu, wówczas, uwzględniając nieuniknione tolerancje wykonania konstrukcji nośnych i powłok dachowych, nie należy schodzić poniżej następujących wartości:
- 3° (5,2%) dla konstrukcji bez styków poprzecznych i otworów dachowych,
- 5° (8,8%) dla konstrukcji ze stykami poprzecznymi i/lub otworami dachowymi.

Dobór profilu blachy fałdowej powinien zostać dokonany przede wszystkim na podstawie kryteriów obciążenia, warunków ściekania wody opadowej oraz zamiarów architektonicznych odnośnie kształtu dachu, kolorystki i kształtu profilu. Przydatność wybranej stalowej blachy fałdowej należy potwierdzić obliczeniami statycznymi. W Polsce zgodnie z art. 4 oraz art. 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych (Dz.U. Nr 92/2004 poz. 881), wyroby budowlane mogą być wprowadzone do obrotu i stosowane przy wykonywaniu robót budowlanych w zakresie odpowiadającym ich właściwościom użytkowym i przeznaczeniu, jeżeli są oznakowane znakiem CE lub znakiem budowlanym B.

Dobór rodzaju powłok antykorozyjnych na podstawie określenia przewidywanego środowiska korozyjności wewnątrz i na zewnątrz budynku powinien być zawarty w projekcie budowlanym. Dodatkowa ochrona antykorozyjna na powierzchniach cięć nie jest konieczna w przypadku grubości blach do 1,5 mm, jeśli poprzez działania konstrukcyjne lub techniczno-montażowe zagwarantowany zostanie obieg powietrza wokół krawędzi cięć, powodujący ich osuszanie.
Długość zakładki w styku poprzecznym powinna wynosić 150 mm przy spadku dachu > 5°. W przypadku spadków dachu mniejszych niż 15° zakładkę w styku poprzecznym należy uszczelnić odpowiednimi uszczelkami, np. uszczelkami o zamkniętych porach, które należy umieścić z przodu i z tyłu zakładki.
W przypadku wykonania pokrycia dachu ze stalowych blach fałdowych zakładka styku uszczelniającego, zwanego też wzdłużnym, powinna znajdować się w górnej fałdzie i w miarę możliwości powinna być odwrócona tyłem do głównego kierunku oddziaływania czynników atmosferycznych w tym w szczególności wiatru.

Należy zagwarantować szczelność przed deszczem przy wszystkich kierunkach wiatru. Zakładki styków uszczelniających ? wzdłużnych należy łączyć ze sobą w odległościach nie większych niż 666 mm.
W przypadku spadku dachu < 7° zaleca się stosowanie ciągłej, niewchłaniającej wody uszczelki i małych odległości między elementami złącznymi. Odwadnianie dachów należy zaprojektować i starannie wykonać w oparciu o stosowne normy.
Połączenie stalowych blach fałdowych z konstrukcją nośną należy wykonać stosownie do obliczeń statycznych, przy pomocy samogwintujących lub samowiercących łączników z podkładkami uszczelniającymi. Połączenia zakładek na stykach wzdłużnych i połączenia z innymi cienkościennymi elementami konstrukcyjnymi należy wykonać przy pomocy łączników samogwintujących, samowiercących (z niegwintowanym trzonem pod łbem łącznika) lub jednostronnych nitów szczelnych. Połączenie z konstrukcją nośną może zostać wykonane na dwa sposoby:
- połączenie w górnych półkach - taki rodzaj zamocowania zaleca się w przypadku, gdy konstrukcja nośna wykonana jest z drewna. Mocowanie odbywa się przy pomocy łączników i podkładek uszczelniających o minimalnej średnicy 19 mm. Alternatywą jest mocowanie w górnych półkach z kalotą dopasowaną wymiarami do profilu fałdowego przy pomocy łączników i podkładek uszczelniających o minimalnej średnicy 16 mm.
- połączenie w dolnych półkach - do mocowania blach do podłoża w dolnych półkach stosowany jest łącznik z neoprenową podkładką uszczelniającą o minimalnej średnicy 14 mm, która zapewnia szczelność połączenia.

Pod otwory dachowe, np. kopuły świetlikowe i przepusty kominowe, należy wykonać wymiany, jeśli nie istnieją podpory, których funkcja polega na przekazywaniu obciążeń dachu na konstrukcję. Dla wymianów należy wykonać obliczenia statyczne. Obróbki blacharskie i profile krawędziowe dla elementów konstrukcyjnych przechodzących przez powłokę dachu należy zaprojektować i wykonać z najwyższą starannością. W zależności od uwarunkowań konstrukcyjnych są one wykonywane najczęściej z tego samego materiału, z którego wykonane są stalowe blachy fałdowe pokrycia dachu. Obróbki blacharskie i profile krawędziowe dla wystających z dachu elementów konstrukcyjnych należy poprowadzić przynajmniej 150 mm ponad powłokę dachu, po której spływa woda. Obróbki blacharskie i profile krawędziowe należy połączyć z każdą górną półką stalowych blach fałdowych. Swobodne wzdłużne krawędzie stalowych blach fałdowych należy usztywnić profilami usztywniającymi.

Uszczelki profilowe są elementami dostosowanymi do przekroju profilu. Są dostępne w postaci listew lub pojedynczych elementów i w zależności od zastosowania wykonywane są z reguły z pianki polietylenowej, o zamkniętych porach. Uszczelki profilowe zabezpieczają przed wnikaniem czynników atmosferycznych do wklęsłych zewnętrznych fałd stalowych blach fałdowych. Uszczelki powinny zostać osłonięte profilem w postaci obróbki grzebieniowej lub innym materiałem odpowiednio odpornym na działanie promieniowania ultrafioletowego i wydziobywanie przez ptaki.

Jednopowłokowe nieocieplane pokrycia dachowe wykonane ze stalowych blach fałdowych nie spełniają jakichkolwiek wymagań dotyczących izolacji termicznej i w niewielkim stopniu spełniają wymagania dotyczące izolacji akustycznej. W Polsce wymagania w zakresie odporności ogniowej przekryć dachowych wynikają z przepisów zawartych w rozporządzeniu ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami).

Nie można wykluczyć wykraplania się wody kondensacyjnej na spodzie stalowych blach fałdowych w wyniku wymiany ciepła uwarunkowanej porą dnia i roku. Dlatego w każdym wypadku należy sprawdzić, czy osadzanie się wody kondensacyjnej i jej ściekanie może być tolerowane ze względu na sposób eksploatacji budynku. Ulepszenie stanowią stalowe blachy fałdowe z tak zwaną powłoką antykondensacyjną na spodzie, które ze względu na swoją właściwość wchłaniania wilgoci mogą opóźnić skapywanie kondensatu. W miejscu wbudowania należy zapewnić odpowiednie osuszanie powłoki antykondensacyjnej.

Montaż blach profilowanych powinien być wykonywany tylko przez specjalistyczne firmy budowlane, posiadające odpowiednią wiedzę fachową. Stalowe blachy fałdowe muszą być układane ze szczególną starannością. Staranność ta obejmuje m.in. następujące zagadnienia:
- Monterzy muszą nosić obuwie zgodne z przepisami BHP, o ile to możliwe z miękkimi podeszwami gumowymi.
- Ewentualne uszkodzenia powłoki antykorozyjnej wierzchniej strony muszą zostać w fachowy sposób naprawione (naprawy takie nie stanowią usterek obniżających wartość usługi budowlanej).
- Widoczne wióry pozostałe po wierceniu, narażone na działanie czynników atmosferycznych należy usunąć z powierzchni stalowych blach fałdowych zaraz po zakończeniu prac montażowych, o ile czynność ta nie jest związana z nadmiernym wysiłkiem.
? Po zakończeniu montażu należy usunąć ewentualnie nałożone folie ochronne. W strefach zakładek na złączach wzdłużnych i poprzecznych folie ochronne należy usunąć przed rozpoczęciem montażu blach profilowanych.
- Poprzez staranne wykonanie projektu należy do minimum ograniczyć cięcie blach profilowanych na budowie. Do cięcia należy używać narzędzi tnących, które zapewniają cięcie beziskrowe, nie wytwarzając przy tym zbyt dużego ciepła np. ręczne nożyce do blachy, nożyce skokowe, elektryczne nożyce do blachy.

mgr inż. Paweł Ginalski
Systemy Budowlane Sp.J. Czapla Ginalski
Polski reprezentant firm: Montana Bausysteme AG, Fischer Profil GmbH