Niepowtarzalny urok dachówki
Dachówka ceramiczna jest od wieków znanym i cenionym pokryciem dachowym. Choć inne, chętnie dziś stosowane materiały pokryciowe, posiadają również wiele zalet użytkowych i wizualnych, dachówkę wyróżnia szlachetne piękno i klasyczny urok. Znakomicie sprawdza się na połaciach o skomplikowanych konstrukcjach. Młodszą „siostrą” ceramicznej jest dachówka cementowa – do złudzenia przypominająca ją wyglądem, ciężarem, sposobem układania, a przy tym tańsza. Którą z nich wybrać – to indywidualna decyzja inwestora.
Trwałe, szczelne, z tradycjami
Na skalę masową produkowane są dopiero od półtora wieku, ale na dachach różnych obiektów pojawiały się już przed 2 tysiącami lat. Obecność dachówki ceramicznej w otaczającym krajobrazie jest mocno zakorzeniona w naszej świadomości, a sam produkt traktowany jest jako wyrób ekskluzywny, przydający obiektowi godności, prestiżu, wyróżniający go spośród innych.
Podstawowym surowcem, wykorzystywanym do produkcji dachówki ceramicznej, jest uszlachetniona glina, suszona i wypalana w temperaturze ok. 1000°C. Dachówki dostępne są w kolorze naturalnym, czyli wypalonej czerwieni, oraz w dowolnych innych kolorach, które uzyskuje się dodając do masy przed wypaleniem odpowiednie barwniki. Mogą być też angobowane (posiadać naniesioną warstwę szlachetnej glinki) lub szkliwione (wykończone warstwą lśniącej glazury).
Dachówki ceramiczne są jednym z najbardziej trwałych materiałów pokryciowych – zachowują swe właściwości użytkowe przez ponad 100 lat. Wykonane z naturalnych materiałów i wypalone w wysokiej temperaturze, są niepalne, odporne na działanie wysokich i niskich temperatur, gwałtowne zmiany temperatury, promieniowanie UV, agresywne działanie środowiska. Są nienasiąkliwe; mają porowatą strukturę - dach ceramiczny „oddycha”, jest wodo- i dźwiękoszczelny - nie przecieka i nie przenosi hałasu wywołanego opadami deszczu. Mają dobre właściwości termoizolacyjne, są też ekologiczne. Ponadto fakt, iż dachówki ceramiczne są elementami małoformatowymi, sprawia, że znakomicie sprawdzają się one nawet na bardzo skomplikowanych konstrukcjach dachowych o różnym nachyleniu. Łatwo też naprawić uszkodzenia – wystarczy wadliwą dachówkę wymienić na nową.
Konserwacja pokrycia ceramicznego jest bardzo prosta – należy je co jakiś czas umyć wodą pod dużym ciśnieniem. Dodatkowe zabiegi oraz intensywność ich stosowania zależą od sposobu wykończenia powłoki zewnętrznej dachówki: w przypadku pokrycia naturalnego, niewykończonego, podatnego na zabrudzenia, niezbędne jest zastosowanie specjalistycznych impregnatów chroniących przed wnikaniem brudu w pory i porastaniem mchem i glonami; dachówka szkliwiona jest z kolei bardzo odporna na brud i porosty.
Pokrycia ceramiczne wytwarzane są metodą tłoczną lub bardziej popularną ciągnioną. Wśród typów dachówek wyróżnić trzeba:
- karpiówkę – należy do najstarszych typów dachówek, a nazwę swą wzięła od sposobu krycia (położona na dachu pojedynczo przypomina łuskę karpia; może być jednak układana również podwójnie, w tzw. koronkę). Jest produktem bardzo ciężkim – 1m? pokrycia waży do 75 kg. Typowa karpiówka ma kształt zbliżony do prostokąta z zaokrągloną jedną z krótszych krawędzi, jest wąska i płaska; dostępne są jednak także inne jej wzory (gotyckie, kościelne, sześciokątne, łukowe itp.). Zróżnicowana bywa też jej powierzchnia – obok gładkiej może być chropowata, z nieregularnymi lub regularnymi wyżłobieniami, wyprofilowane itp. Niewielkie rozmiary dachówki sprawiają, że znakomicie sprawdza się ona na konstrukcjach dachowych o skomplikowanych kształtach.
- mnich-mniszka – pierwsza to wąska dachówka wypukła, druga – szersza, wklęsła; obie o kształcie półokrągłego korytka. Stosowane są razem i układane na zakład (mniszka pod spodem, na podłożu, mnich na niej); podobnie jak karpiówka jest jednym z najdłużej stosowanych typów dachówek, a przy tym bardzo ciężkim; wykonane z niej pokrycie jest wyjątkowo szczelne, jednak – z uwagi na dużą pracochłonność i zużycie materiału – także bardzo drogie. Podstawowym obszarem jej zastosowania jest renowacja zabytkowych obiektów.
- esówka (inaczej holenderka) – pojedyncza lub podwójna; dachówka o przekroju poprzecznym przypominającym literę S; wykonane z niej pokrycie jest szczelne i – dzięki charakterystycznej powierzchni – łatwo odprowadzić z niego wodę. Ze względu na kształt ich zastosowanie pozwala na zmienną szerokość krycia, co jest szczególnie ważne przy renowacji starych pokryć.
- dachówki zakładkowe – ich kształt bywa różny, może nawiązywać też do klasycznych dachówek (karpiówki, mnich-mniszki, esówki); wyróżniają się one charakterystycznymi wyprofilowanymi zakładkami na krawędziach (tzw. wpusty i wypusty), które ułatwiają układanie i pomagają uzyskać wysoką szczelność. Najpopularniejszą wersją dachówki zakładkowej jest marsylka z dwoma podłużnymi żłobieniami. Ponadto produkowane są dachówki staroniemieckie, greckie, rzymskie, przesuwne itp.
Efektowna młodsza siostra
Historia dachówki cementowej jest znacznie krótsza niż ceramicznej, ponieważ liczy sobie zaledwie ok. 100 lat. Niemniej jednak produkt zyskał uznanie inwestorów ze względu na swe walory użytkowe, estetyczne oraz ekonomiczne. Są ładne, trwałe, a przede wszystkim dużo tańsze od ceramicznych. Surowcami, stosowanymi do wytwarzania dachówki cementowej, są piasek, cement, woda oraz naturalne pigmenty. Wyrobów nie wypala się lecz suszy w specjalnych komorach, a pożądaną barwę uzyskują one w efekcie zastosowania wspomnianych pigmentów i malowania farbami na bazie akrylu (matowymi lub z połyskiem).
Dachówka cementowa jest pokryciem charakteryzującym się szeregiem zalet, z których wiele pokrywa się z walorami ceramicznej. Przede wszystkim jest produktem mrozoodpornym, odpornym na starzenie i destrukcyjny wpływ warunków atmosferycznych, ekstremalne temperatury, a także na promieniowanie UV. Jego trwałość określana jest na 70 lat. Dzięki warstwom farby posiada gładką powierzchnię i niską nasiąkliwość. Nieco trudniejsza i wymagająca więcej zachodu jest konserwacja pokrycia wykonanego z dachówek cementowych – choć są one stosunkowo odporne na brud i porastanie mchem i glonami dzięki pokryciu farbami polimerowymi lub akrylowymi (w przypadku pojawienia się brudu, wystarczy zmyć je wodą z detergentem, a gdy pojawi się nalot – zastosować przeznaczone do tego celu preparaty), po kilkunastu latach – by pokrycie odzyskało intensywność barwy i połysk – należy je ponownie pomalować.
Kolorystyka oferowanych na rynku dachówek cementowych jest bardzo szeroka; inwestor ma jednak do wyboru mniej kształtów niż w przypadku dachówki ceramicznej. W asortymencie producentów znajdują się najczęściej esówka pojedyncza i podwójna, karpiówka, taunus, podwójna rzymska, staroniemiecka.
Na jaki dach?
Podobnie jak ceramiczna, dachówka cementowa jest produktem ciężkim. W obu przypadkach niezbędne jest więc wykonanie mocnej konstrukcji dachu; jednak z uwagi na dużą masę oba wyroby są dobrymi izolatorami akustycznymi. Dachówki można kryć dachy o kącie pochylenia od 16 do 90°. Jednak w określonych przypadkach pokrycie wymaga dodatkowych zabezpieczeń: przy kącie pochylenia poniżej 30° - konieczne jest zastosowanie sztywnego i szczelnego poszycia (podkładu), zaś jeśli dach jest bardzo stromy (nachylenie powyżej 60°) - każda dachówka musi być przymocowana do poszycia mechanicznie, by uniknąć m.in. ryzyka oderwania się jej pod wpływem wiatru.
Producenci – poza dachówkami podstawowymi – oferują szeroki asortyment elementów uzupełniających. W skład systemu wchodzą np. dachówki szczytowe, wentylacyjne, koszowe, gąsiory itp.
***
Dachówka ceramiczna należy do najbardziej efektownych pokryć dachowych. Elegancka, klasycznie piękna, elitarna, podnosi prestiż budowli i podkreśla jej charakter. Wieńczyła dachy pałaców, budynków urzędowych, obiektów sakralnych. Również dzisiaj – choć jest pokryciem stosunkowo drogim – chętnie wybierana jest tak przez inwestorów instytucjonalnych, jak i właścicieli domów jednorodzinnych.
Wiele jej zalet posiada również dachówka cementowa, która – ze względu na sposób produkcji i wykorzystywane surowce – jest przy tym znacznie tańsza. Stanowi więc znakomitą alternatywę dla wszystkich, którzy chcieliby mieć dach z klasą, ale za znacznie niższą cenę.
Oprac. E.D.
Fot. K.B.
|
