Wydarzenia i nowości Konstrukcje       Publikacje       Producenci Dachy skośne       Publikacje       Producenci Dachy płaskie       Publikacje       Producenci Pokrycia dachowe       Pokrycia ceramiczne             Publikacje             Producenci       Pokrycia cementowe             Publikacje             Producenci       Pokrycia blaszane             Publikacje             Producenci       Papy             Publikacje             Producenci       Gonty bitumiczne             Publikacje             Producenci       Łupek             Publikacje             Producenci       Płyty dachowe             Publikacje             Producenci       Inne             Publikacje             Producenci Dachy zielone       Publikacje       Producenci Dachy odwrócone       Publikacje       Producenci Okno w dachu       Publikacje       Producenci Folie dachowe       Publikacje       Producenci Ocieplenia dachów skośnych       Publikacje       Producenci Ocieplenia dachów płaskich       Publikacje       Producenci Akcesoria dachowe       Publikacje       Producenci Kominy       Publikacje       Producenci Rynny i odwodnienia       Publikacje       Producenci Ochrona odgromowa       Publikacje       Producenci Renowacja       Publikacje       Producenci Chemia budowlana       Publikacje       Producenci Maszyny i narzędzia       Publikacje       Producenci Obróbki blacharskie       Publikacje       Producenci Poddasza       Publikacje       Producenci Wentylacja dachów       Publikacje       Producenci Dom energooszczędny       Publikacje       Producenci Proekologiczne budowanie       Publikacje       Producenci Instrukcje Poradnik       Publikacje       Producenci Dylematy Inne TV Dachy Forum szkół Dla dekarzy       Z życia PSD       Szkolenia Budownictwo w statystykach BHP na budowie Rzeczoznawcy Organizacje branżowe Targi Wydawnictwa Konkursy i szkolenia Kontakt

  Strona główna
 

 

Pobierz odtwarzacz Adobe Flash Player

Królewski budynek ? królewski dach

Pamięci mgr inż. Bernarda Hoffmanna

Dwór Artusa w Gdańsku jest jednym z najpiękniejszych i najstarszych zabytków Gdańska związanych z historyczną Drogą Królewską. W ostatnim czasie poddano go wielu pracom remontowym, m.in. zmieniono pokrycie dachowe.

 - Królewski budynek ? królewski dach
Dachówka przygotowana do ułożenia. Widoczne na zdjęciu podwójne falce holenderki nie potrzebują zaprawy. Zapewnią szczelność i zabezpieczą przed zaciekaniem wody.
Trochę historii

Nazwa budowli kojarzy się z postacią króla Artura (Artusa) ? bohatera legend celtyckich (V w.). Pochodzi od turniejów rycerskich, zwanych świętami ?okrągłego stołu? bądź dworami Artusa. W XI w. organizowało je zamożne mieszczaństwo Anglii a od XIII w. mieszczaństwo całej Europy Zach., pragnące naśladować szlachetne obyczaje i tradycje średniowiecznego rycerstwa. W następnych wiekach nazwa ?dwór Artusa? przestała oznaczać turniej a zaczęła odnosić się do budynków przeznaczonych na miejsce zebrań i spotkań przedstawicieli mieszczaństwa, zgrupowanego w bractwach (ławach). W tym znaczeniu dwory Artusa istniały w portowych miastach Pomorza i miastach związanych z Hanzą.
 - Królewski budynek ? królewski dach
Niedokończone pokrycie dachowe. Kalenicę należy kryć zgodnie z kierunkiem głównych wiatrów. Zabezpieczą ją specjalne gąsiory oraz dachówki podkalenicowe.
Pierwszy budynek Dworu Artusa w Gdańsku powstał w roku 1350. Był jedną z kilku budowli nad Bałtykiem, które noszą tę samą nazwę. Przez pierwsze stulecie istnienia miało tu swoją siedzibę Bractwo św. Jerzego skupiające wyłącznie patrycjat miejski. Dwór został zniszczony przez pożar a następnie odbudowany w 1481 r. z funduszy Rady Miasta. Od tego czasu przez półtora stulecia stanowił forum życia publicznego i towarzyskiego Gdańska. Elity mieszczaństwa gdańskiego i europejskiego sformowały bractwa skupione w tzw. ławach, zajmujących określone miejsca w Wielkiej Hali Dworu. Wspólnoty te od zarania miały charakter religijny, których główną ideą było służenie ubogim. Do ław przyjmowano członków bez względu na narodowość czy wyznanie.
Bractwa prześcigały się w fundacjach na rzecz upiększania przynależnej sobie części trójnawowej Wielkiej Hali o powierzchni 400 m2. W ten sposób wnętrze Dworu Artusa zapełniło się malowidłami, płaskorzeźbami, modelami statków, posągami. Na ścianach wisiały poroża jeleni przypominające o tym, iż gdańszczanie otrzymywali od króla prawo łowów przysługujące jedynie szlachcie i książętom. Ten mecenat sztuki prowadzony przez bractwa podnosił rangę Dworu do skali międzynarodowej.
Zubożenie miasta wywołane przez wojny i epidemie prowadziły niestety do stopniowego zamierania życia towarzyskiego w Dworze. W 1742 r. zdecydowano o przekształceniu go w gmach giełdy, która funkcjonowała od początku XX w., po czym otrzymał status obiektu muzealnego.
W 1945 roku w wyniku działań wojennych budynek Dworu Artusa uległ poważnym zniszczeniom, m.in. legły w gruzach filary, sklepienia, szczyt elewacji północnej, ucierpiała piękna fasada frontowa wykonana w 1617 roku przez związanego z Gdańskiem słynnego niderlandzkiego architekta Abrahama van den Blocka. Spłonął także dach.

 - Królewski budynek ? królewski dach
Zabytkowe mury i harmonizująca z nimi winna czerwień dachówki.
 - Królewski budynek ? królewski dach
Obróbkę blacharską wykonano z blachy miedzianej.
 - Królewski budynek ? królewski dach
Fragment Długiego Targu z odnowionym już gdańskim Dworem Artusa.


Dwór Artusa dzisiaj
Dzisiaj gdański Dwór Artusa powraca do dawnej świetności. Projekt odbudowy zakładał odtworzenie historycznego wizerunku budynku przede wszystkim po to, aby mógł pełnić swoją podstawową działalność muzealną. Ale na tym nie koniec. Chodziło także o przeprowadzenie takiej adaptacji, dzięki której możliwe byłoby przystosowanie Dworu do pełnienia innych funkcji mających jednak swoje odbicie w przeszłości.
W nawiązaniu do historii odbywają się tu oficjalne spotkania i uroczystości organizowane przez władze miasta, regionu i państwa. Jak niegdyś przyjmuje się tu koronowane głowy i wielkie postaci tego świata.
Dwór spełnia też funkcję konferencyjną. Dawniej było tu centrum wymiany informacji, kształtowania się poglądów. Obecnie również istnieją takie możliwości. Organizuje się sesje naukowe i seminaria. Zgodnie z tradycją funkcja kulturalna polega na organizowaniu koncertów, przedstawień małych form teatralnych, widowisk i wystaw okolicznościowych.
Tradycji Dworu nieobca jest także komercyjna funkcja budynku. Dawniej działały tu na przykład niektóre cechy rzemieślnicze wystawiając swoje towary. Dzisiaj muzeum przynajmniej częściowo samofinansuje się dzięki odpłatnemu wynajmowaniu wnętrz na aukcje dzieł sztuki, kiermasze książek, konferencje, koncerty itd. W piwnicach Dworu Artusa magazynowano przez szereg stuleci piwo i wina Rady Miasta. Od XVII stulecia aż po czasy wojny piwnice pełniły funkcje restauracji. Dzisiaj funkcja ta została przywrócona.

Jakie prace przeprowadzono ostatnio?
Wśród wielu prac remontowych przeprowadzonych w ostatnim czasie na uwagę zasługują prace dachowe. Dach nad Dworem Artusa został odbudowany w 1952 roku w oparciu o konstrukcję drewnianą tzw. wieszarową. Po 36 latach jej stan techniczny uznano za dobry. Zalecono jedynie niewielkie wymiany (ok. 10%), oczyszczenie i doimpregnowanie.
Inaczej rzecz się miała z pokryciem dachowym. Po raz kolejny nie sprawdziła się historyczna metoda łączenia dachówek za pomocą zaprawy. Zastosowanie cementu na obiekcie zabytkowym jest założeniem swoistego rodzaju mokrego kompresu. Cement zawiera w sobie sole i siarczany, które powoli rozpuszczane przez deszcze migrują w zabytkowe mury. Po odparowaniu wody następuje rekrystalizacja tychże soli, przez co tak jak w wypadku zamarzającej wody, następuje rozsadzanie materiału. Do tego jeszcze uwzględnić trzeba znaczne obciążenie dachu cementem, a także proces przebarwiania dachówek następujący pod wpływem wspomnianych soli. Dodatkowo zaprawa cementowo-wapienna wydziobywana jest przez gołębie, które są stałymi bywalcami zabytkowych murów. Należało więc wymienić całkowicie rozspojone pokrycie dachowe. Usunięto starą, rozbiórkową holenderkę oraz resztki zaprawy. Częściowo wymieniono deskowanie dachu, rozebrano stare pokrycie z papy i zastąpiono je folią PVG. Wymieniono też łaty i kontrłaty. Wszystkie elementy drewniane zaimpregnowano trzykrotnie fobosem M-2 preparatem ognioochronnym i grzybobójczym. Z uwagi na rangę obiektu zdecydowano się położyć dachówkę ceramiczną, odpowiednią pod względem historycznym, a także praktycznym. Najważniejszą kwestią przy wyborze była jakość dachówki oraz wielkość i kolor odpowiadający historycznym normom. Zgodnie z życzeniem konserwatorów wybrano holenderkę E 88 o angobowanej powierzchni w kolorze winnej czerwieni, firmy niemieckiej F.v.Müller z Eisenbergu i Görlitz. Dachówki te posiadają podwójne falce (boczne i górne), które gwarantują bardzo dobre zabezpieczenie przed zaciekaniem wody. System zamkowy umożliwia układanie dachówek bez zaprawy. Mocuje się je za pomocą specjalnych klamer.
Wykonane z gliny wysokiej jakości i starannie wypalane w nowoczesnych piecach, dachówki tego producenta należą do czołowych produktów ceramicznych w Europie. Model E 88 polecany jest na zabytkowe pokrycia dachowe, ponieważ starannie wykonana głęboka fala charakterystyczna dla tej dachówki jest bardzo podobna do fali historycznej holenderki, tzw. esówki.
Oprócz 8600 sztuk dachówek standardowych użyto też kształtek: 130 podkalenicowych, 30 wentylacyjnych, 150 podwójnych dwufalowych oraz 100 gąsiorów. Kosze, włazy dachowe, okolice kominów, zostały wyłożone blachą miedzianą układaną w tzw. rąbek podwójny. Sposób ten bardzo dobrze zabezpiecza przed zaciekaniem wody.
Szczelny, pełnoceramiczny, dobrej jakości dach, to ważna część zabytkowego obiektu. Gwarantuje on solidne zabezpieczenie cennych wnętrz. W Dworze Artusa niedawno został odbudowany unikalny, największy na świecie, 12 metrowy renesansowy piec, do obejrzenia którego zaprasza jak zawsze gościnny Gdańsk.

Wiesława Hlebowicz ? ?Hanza? B.T.F.
Foto: von Müller Dachówki

Podziękowania za współpracę dyr. Budomexu Gdańsk oraz pracownikom Muzeum Historii Miasta Gdańska.

WARSTWY ? DACHY i ŚCIANY numer 4?1999
 
 
do góry



Nasze portale



Partnerzy

  Kontakt