Zabytkowa dachówka?
Coraz rzadziej dachówka karpiówka znajduje zainteresowanie klientów, coraz mniej producentów specjalizuje się w jej produkcji. Tymczasem dachówka karpiówka to materiał zarówno na zabytki jak i każdą nowoczesną konstrukcję z dachem o pochyleniu powyżej 27%.
Karpiówka, obok dachówki mnich-mniszki, holenderki czy klasztornej pokrywa najwięcej dachów chroniących nasze dziedzictwo kulturowe ? najcenniejsze zabytki architektury. Pierwowzorem karpiówki były gonty drewniane, wyparte przez nią ze względu na wysoką ognioodporność, co miało ogromne znaczenie przy gęstej zabudowie i częstych pożarach miast w średniowieczu. Znalazła swoje miejsce szczególnie na północy w przeciwieństwie do holenderki czy mniszki, które najpopularniejsze były na zachodzie i południu Europy. Warunki klimatyczne w jakich była układana wymagały od karpiówki znacznie większej wytrzymałości, niższej nasiąkliwości, większej mrozoodporności i trwałości. To właśnie zadecydowało o popularności dachówki w Niemczech, w Polsce, republikach nadbałtyckich. Życie w tych krajach nie składało się tylko z słonecznego lata, zima często przygniatała czapą śnieżną dach, gryzła go mrozem, próbowała wcisnąć się między dachówki. Karpiówka znacznie lepiej znosiła ostre warunki, niewrażliwa była na drobne niedokładności, zarówno produkcyjne, jak i w zakresie ułożenia. Dachówki zakładkowe typu holenderki czy marsylki, wymagają daleko większej dokładności ukształtowania powierzchni, odwzorowania właściwej formy. Brak tych cech powodował nieszczelności zmniejszał znacznie trwałość w trudnych warunkach zimowych. Spełnienie cech gwarantujących użyteczność dachówki zakładkowej dawniej wiązało się z rozbudowaniem cyklu produkcyjnego, a nawet pomimo tego, nie zapewniało należytej jakości. Tymczasem karpiówka sprzed lat, nawet przy pewnych niedokładnościach jej wykonania spełniała swoja rolę.
Tajemnica doskonałości
karpiówki tkwi po pierwsze w dwuwarstwowym kryciu, po drugie w prostocie, po trzecie w uniwersalności. Te trzy cechy zaowocowały obfitością zabytków pokrytych karpiówką. Już sam fakt oryginalności dachu skłania w trakcie renowacji do zastosowania tego samego materiału ? dachówki karpiówki.
Uniwersalność
Produkowana dziś szeroka gama różnych wzorów i wymiarów karpiówek pozwala pokryć każdy zabytkowy dach bez zmiany jego kształtu architektonicznego, estetyki, a jednocześnie z zachowaniem pełnej funkcjonalności, szczelności i odporności na różnorodne warunki atmosferyczne. Karpiówką można pokrywać dowolne powierzchnie począwszy od wykuszy, wolich oczek, kilkakrotnie łamanych niewielkich powierzchni, miękkich koszy, mansard, poprzez olbrzymie połacie dachów pałaców i kościołów, a skończywszy na strzelistych wieżyczkach. Dzięki szerokiej gamie elementów uzupełniających i możliwości cięcia bez ryzyka nieszczelności, z karpiówki można tworzyć nieprzerwaną ceramiczną powierzchnię dachu.
Dwie warstwy
karpiówki zarówno przy układaniu w łuskę jak i w koronkę to gwarancja szczelności i trwałości. Uszkodzenie dachówki zakładkowej kończy się natychmiastowym przeciekaniem dachu, w przypadku karpiówki dzięki podwójnemu ułożeniu zjawisko takie nie występuje. Dzięki możliwości układania na dwa sposoby, czyli w łuskę i koronkę, uzyskuje się różny efekt i wrażenie przy różnych wykrojach dachówki, lekkość i finezję przy dachówce JOPEK DK 15,5 ułożonej w koronkę, ciężki, masywny dach przy dachówce JOPEK DK18 o powierzchni gładkiej ułożonej w łuskę, a prawdziwą zbroję przy dachówce o wykroju gotyckim.
Tradycyjna
prostota dachówki karpiówki w połączeniu z nowoczesnymi technologiami w jej produkcji oferują niezwykłą trwałość. Dachówki o najniższej spotykanej na rynku nasiąkliwości - 2% -gwarantują trwałość znacznie powyżej 100 lat, co szczególnie jest istotne w przypadku renowacji zabytków. Powtarzane od wieków formy karpiówki najlepiej wpisują się w tradycyjne konstrukcje zabytkowych dachów, a nowoczesne konstrukcje karpiówka wzbogaca ciepłem i przyjazną estetyką ceramiki.
Karpiówka wytwarzana jest dziś w tradycyjnych oraz w nowych kształtach i fakturach powierzchni:
- łukowa - najbardziej popularny kształt 380x180mm wykorzystywany jest w 99% pokryć karpiówką, przy układaniu w łuskę tworzy wzór rybiej łuski, dostępne faktury powierzchni: gładka, prążkowana, żłobiona i falista, fakturowanie powierzchni zapobiega podciekaniu możliwemu przy silnych wiatrach,
- berlinka ? łukowa długa dachówka o powierzchni prążkowanej kształt 380x155mm
- gotycka ? dzięki zaostrzonemu gotyckiemu łukowi szczególnie stosowana przy renowacji zabytków, po ułożeniu tworzy wzór średniowiecznej zbroi
- sześciokątna ? daje efekt dachu podzielonego na sześciokąty
- wieżyczkowa ? mała łukowa dachówka o powierzchni gładkiej lub prążkowanej o wymiarach 240x90 w ofercie JOPEK, stosowana do krycia niewielkich powierzchni, takich jak wieżyczki, daszki, wykusze
- wykroje prosty, półokrągły i herbowy stosowane są często do renowacji zabytków, jak również do uatrakcyjnienia połaci dachowej
- dachówki naturalne - uzyskujące barwę w procesie wypalania, w kolorze grafitowym
- dachówki angobowane - pokrywane przed wypałem specjalną masą ceramiczną, która w trakcie wypału pokrywa dachówkę naturalnym kolorem, w odcieniach brązu, czerni, antracytu,
- dachówki glazurowane ? pokrywane przed wypałem tzw. glazurą, po wypale przekształcająca się w szkliwo, co czyni jej powierzchnię absolutnie nienasiąkliwą i nadaje trwały intensywny kolor, w miejscach nieszkliwionych dachówka ta może mieć znacznie niższe parametry, np. wysoką nasiąkliwość, niską mrozoodporność
Bogactwo
ceramicznych elementów uzupełniających to następny atut karpiówki. Produkuje się do niej najwięcej dodatków systemowych, które wraz z dachówką podstawową tworzą kompletny system pozwalający pokryć cały dach ceramiką, bez uzupełnień blaszanych. System dachowy firmy Jopek uzupełniają następujące elementy ceramiczne: dachówka połówkowa lewa i prawa, dachówka połówkowa o wykroju pełnym, dachówka gąsiorowa (kalenicowa), dachówka okapowa, dachówka wyrównawcza ?, wietrznik wentylacyjny trój- i pięcioelementowy, wietrznik kanalizacyjny, dachówka krawędziowa oraz cała gama gąsiorów w różnych wzorach wraz ze specjalnymi zakończeniami, gąsiorami początkowymi, trójnikami. Zabytkowy dach można również wzbogacić elementami ozdobnymi wyrabianymi ręcznie w Bytomiu.
Fot. FCB Wacław Jopek
WARSTWY ? DACHY i ŚCIANY 1'2002
|
