Kryteria doboru materiałów pokryciowych na obiekty zabytkowe
Dysponując ograniczonymi środkami finansowymi, przyznawanymi inwestorom w formie dotacji na cele ratowania dóbr kultury, nie można sobie pozwolić na stosowanie materiałów nietrwałych i złej jakości. Wybór pokrycia dachu budowli historycznych wiąże się z przyjęciem zaostrzonych kryteriów oceny materiału pokrycia.
Pokrycie ze względów funkcjonalnych musi być szczelne i trwałe, oraz odporne na działanie czynników atmosferycznych takich jak mróz, a także przy obecnym stanie zanieczyszczenia środowiska odporne również na działanie agresywnych związków chemicznych.
Nasiąkliwość i przesiąkliwość
Podstawowym kryterium oceny powinny być przede wszystkim parametry, które jednoznacznie określają własności materiału pokryciowego - np. wytrzymałość na złamanie. Wartość tego parametru wyrażana jest przez siłę łamiącą, której wielkość ( w/g PN - B - 12070 ) dla dachówek o szerokości większej niż 300 mm powinna wynosić minimum 2000 N.
Dla określenia trwałości dachówek i związanej z tym mrozoodporności bada się ich nasiąkliwość i przesiąkliwość.
Polskie normy wyznaczają dopuszczalną wartość tych parametrów, np. dla dachówek cementowych nasiąkliwość, czyli przyrost masy dachówki po zanurzeniu na 24 godziny w wodzie, wynosi 10 % przy czym np. dachówki Braas osiągają maksymalnie 2%. Przesiąkliwość bada się, sprawdzając stopień przenikania wody przez pokrycie. Według normy po 24 godzinach na wewnętrznej stronie dachówki mogą pojawić się wilgotne plamy, ale nie mogą odrywać się krople - na dachówkach Braas nie występują nawet wilgotne plamy.
Te same próby dla dachówek ceramicznych są natomiast bardziej liberalne - czas działania wody wynosi tylko 4 godziny. Obydwa wyżej opisane parametry mają zasadniczy wpływ na mrozoodporność dachówek - Braas tą właściwość obejmuje 30 letnią gwarancją.
Jaka dachówka ?
W odniesieniu do obiektów zabytkowych bardzo istotne jest możliwie wierne zachowanie pierwotnego charakteru budowli, ze wszystkimi detalami.
Poważnym dylematem jest więc wybór pomiędzy tradycyjnymi materiałami jak np. dachówka ceramiczna a produktami nowoczesnych technologii. Produkty te - ze względu na swoje własności w niczym nie ustępują ceramicznym. Jednak o ile stosowanie nowoczesnych materiałów np. termoizolacyjnych nie budzi sprzeciwów ( nikt dzisiaj nie myśli o ocieplaniu słomą, mchem czy liśćmi )
to stosowanie dachówki cementowej uważane jest za kontrowersyjne.
A jest ona również produkowana z naturalnych surowców, tylko inaczej przetworzonych. Biorąc pod uwagę zachowanie charakteru budowli zabytkowej, rodzaj dachówki - ceramiczna czy cementowa - nie ma tak wielkiego znaczenia, gdyż oba typy - tak kształtem , jak i kolorystyką - nawiązują do dawnych pokryć, a dachówki cementowe do złudzenia przypominają ceramiczne.
Konstrukcja dachówek
Zupełnie odrębną kwestią jest konstrukcja dachówek. Dachówki cementowe projektowane są pod suchą metodę montażu, czyli za pomocą systemowych elementów mocujących, w odróżnieniu od dawnej praktyki - układania na zaprawę.
Montaż na sucho przy użyciu tych elementów, daje możliwość wykonania każdego dachu - wszystkie dachówki układane są na łatach z zakładem bocznym oraz z zakładem między kolejnymi rzędami. Zakłady boczne wyposażone są w zamki zapobiegające spływaniu wody pod dachówki.
Istotna jest wysokość tego zamka i ilość występów zatrzymujących poprzeczny spływ wody - dachówki Braas posiadają wysoki potrójny zamek dlatego zapewniają deszczoszczelność przy nachyleniu połaci dachu już od kąta 22 o. Podobnie wygląda sprawa dolnego zamka (zwanego również aerodynamicznym ), który zabezpiecza przed nawiewaniem śniegu i wody pod dachówki od dołu.
Ze względu na korzystny rozkład siły ciężkości nie ma potrzeby mocowania dachówek na całej połaci, a jedynie w miejscach narażonych na podrywanie,
na szczytach dachu, przy okapie, przy kalenicy ( ciężar dachówki jest tu jej niezaprzeczalną zaletą ). W budynkach, gdzie konieczne jest mocowanie dachówek ( np. na terenach nadmorskich lub górskich ), można zastosować klamry boczne do szybkiego montażu, eliminując tym samym pracochłonne wiercenie i przykręcanie. Metoda ta jest bardzo przydatna przy renowacji dachów obiektów zabytkowych, przede wszystkim biorąc pod uwagę ich na ogół dużą powierzchnię.
Wysokie wymagania stawiane dziś pokryciom dachowym, dotyczące szczelności, trwałości i odporności na działanie czynników atmosferycznych, eliminują pewne grupy pokryć jak np. wielkoformatowe pokrycia o kształcie imitującym dachówki. Technologia montażu narzuca perforację powierzchni dachu, co z kolei spowoduje z czasem nieszczelność pokrycia.
Przewietrzanie
Osobnym zagadnieniem są też : przewodzenie ciepła i skraplanie się pary wodnej - zjawiska wpływające negatywnie na trwałość więźby dachowej. Często wraz ze zmianą funkcji poddaszy z nieużytkowych na użytkowe wiąże się zabudowa dodatkowych elementów ocieplających i wykańczających. To z kolei powoduje duże zmiany w ruchu powietrza które wcześniej miało możliwość swobodnego przepływu, odprowadzając w ten sposób wodę wykraplającą się z pary przy zmianie temperatury. Przy dużej różnicy temperatur między zewnętrzną i wewnętrzną stroną połaci dachowej ( traktowanej jako całość wraz z ociepleniem) dochodzącej w zimie do 40 oC , w pewnym miejscu przekroju występuje temperatura punktu rosy - skrapla się zawarta w powietrzu para wodna.
Zadaniem dobrze skonstruowanego dachu jest - poprzez kanały wentylacyjne w połaci odprowadzić tą wodę do atmosfery. Firma Braas zwraca szczególną uwagę na te tak istotne zagadnienia - uzupełniając swoją ofertę o elementy zapewniające poprawne warunki ruchu powietrza.
Kompletne systemy detali
Kolejnym kryterium oceny pokrycia jest możliwość doboru odpowiednich rozwiązań detali konstrukcyjnych takich jak okap, kalenica, mansardy, szczyty czy grzbiety.
Rozwiązania systemów dachowych cechuje dopasowanie różnych elementów zarówno pod względem funkcjonalnym, jak i estetycznym. Montaż takich elementów nie nastręcza trudności, a efektem jest estetyczne aż po detale wykończenie i zachowanie walorów użytkowych.
Bardzo istotna jest tu opinia wykonawców - dekarzy, którzy sami przyznają że większą pewność daje użycie elementów dobrze opracowanego systemu - takiego jak Braas.
Braas Polska
Zdjęcia: Braas Polska
WARSTWY – DACHY i ŚCIANY 1'2002
|