Nieceramiczne pokrycia dachowe
 Fot. 1.
Pracę wykonano w ramach projektu badawczego Nr 7 T08D 005 20 finansowanego przez Komitet Badań Naukowych w roku 2001.
Cementowe pokrycia dachowe
Dachówki cementowe (rys. 1) – zwane betonowymi – produkowane są z piasku, cementu i wody. Barwi się je w całej masie naturalnymi barwnikami, zawierającymi np. tlenki żelaza. Tlenki te są nierozpuszczalne w wodzie, odporne na zmiany temperatury i działanie promieni słonecznych. Dzięki nim dachówki cementowe nie blakną i zachowują pierwotny kolor. Większość dachówek cementowych posiada zewnętrzną powłokę wykonaną z dwóch lub trzech warstw farby akrylowej [6]. Pozwala to na uzyskanie lepszej jakości powierzchni licowej, jak również na korektę odcieni barwy. Pierwszy raz dachówki maluje się „na mokro”, tzn. tuż po uformowaniu. Pierwsza warstwa farby wiąże się z betonem, a pozostałe nakłada się już na gotowe dachówki. W ten sposób można uzyskać wyroby w wielu kolorach i odcieniach.
Dachówki cementowe pojawiły się w połowie XIX wieku w Niemczech. Początkowo do ich produkcji stosowano piasek z najbliższych złóż, który nie zawsze odpowiadał wymogom. Obecnie dzięki zastosowaniu nowoczesnych maszyn przeróbczych i formierczych oraz skutkiem skrupulatnemu doborowi składników mieszanki betonowej, osiągnięto wysoką jakość tych wyrobów, pozwalającą im – jak pokazuje przykład firmy Braas oferującej 30 letnią gwarancję na swe produkty – konkurować z dachówką ceramiczną.
Ważną cechą dachówki cementowej jest dokładność jej wymiarów w porównaniu z dachówką ceramiczną (spowodowane jest to brakiem skurczu podczas wiązania betonu), a co za tym idzie, dobre przyleganie do siebie dachówek i związana z tym wysoka szczelność dachu. Dodatkowym zabezpieczeniem przed przedostawaniem się wody pod pokrycie, stanowią specjalnie wyprofilowane boki dachówek, tworzące niewidoczne z zewnątrz zamki.
 Fot. 2.
Istotnym czynnikiem przemawiającym za stosowaniem tych dachówek jest ich niewysoka cena. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż wykonanie tych dachówek nie wymaga dużych nakładów energii (do wiązania cementu nie jest potrzebna wysoka temperatura) oraz z łatwego dostępu do surowców. W ostatnich latach oprócz ponownego wykorzystania odpadów i braków produkcyjnych pojawiły się także tendencje do przetwarzania starych, zdjętych z dachu dachówek cementowych, co pozwala zaoszczędzić część surowców naturalnych, a tym samym przyczynia się do ochrony środowiska.
Pokrycia dachowe z blach
Wśród bogatej oferty pokryć dachowych dostępnych na rynku, ważną pozycję stanowią pokrycia blaszane. Są one dziś chętnie stosowane nie tylko z uwagi na stosunkowo niskie koszty wykonania dachu, ale także z uwagi na kilkunastokrotnie mniejszą masę niż w tradycyjnych pokryciach. Zmniejszenie masy pokrycia umożliwia zastosowanie słabszej konstrukcji nośnej, a w konsekwencji – obniżenie kosztów. Bogata gama kolorystyczna i duży wybór kształtów pokryć blaszanych, pozwalają inwestorom na pełną realizację własnych zamierzeń.
Tak jak każdy inny materiał pokryciowy – blacha jest także narażona na działanie czynników atmosferycznych. Blachy wykonane z niektórych metali np. z miedzi, nie wymagają specjalnej ochrony czy nawet konserwacji. Jednakże ich wysoki koszt stawia je poza zasięgiem przeciętnego inwestora. Tańsze natomiast, blachy z innych materiałów wymagają zastosowania kilku specjalnych warstw ochronnych, przedłużających okres ich trwałości. Do najlepszych substancji służących do wykonywania takich warstw należą:
• poliester (25–35 mm) – powłoka posiadająca dużą odporność na blaknięcie i średnią na zadrapanie,
• PVF2 (27 mm) – trwała powłoka, zachowująca niezmienny kolor i połysk przez wiele lat,
• plastizol (175–200 mm) – bardzo odporny na korozję i zarysowania,
• pural (50 mm) – łączy najlepsze cechy plastizolu i PVF2: ma bardzo dużą odporność na korozję i działanie promieni ultrafioletowych oraz na zarysowania.
Ważne dla trwałości blach jest zapewnienie ich ochrony przed wpływami środowiska, nie tylko od strony zewnętrznej, lecz i od strony wewnętrznej, zagrożonej nie tylko korozją, ale także wykraplaniem się pary wodnej. Niektóre blachy posiadają specjalną powłokę zabezpieczającą je przed tym zjawiskiem.
Blachy powlekane wymagają starannej i fachowej obróbki. Nie powinny być przycinane w zbyt niskiej temperaturze, gdyż grozi to uszkodzeniem powłoki ochronnej. Szczególną uwagę należy zwrócić na temperaturowy zakres pracy danej blachy, ograniczany odpornością termiczną zastosowanych w niej powłok. Powłoka wykonana np. z plastizolu może pracować do 60°C, co łatwo może być przekroczone w okresie letnim, szczególnie na południowej stronie dachu.
Blachę można układać na dachach o różnych spadkach. Zwykle minimalny spadek wynosi 14°, ale spotyka się także mniejsze dochodzące nawet do 5°. Maksymalne nachylenie dachu do 90°.
 Fot. 3. Rodzaje blach
• Blacha miedziana
Jest to blacha plastyczna i odporna na korozję. Pod wpływem wilgoci pokrywa się patyną (zielonym nalotem). Jest przy tym bardzo trwała – może wytrzymać na dachu przez 100–300 lat [7]. Nie wymaga czyszczenia ani konserwacji. Posiada grubość: 0,55–0,65 (mm). Metr kwadratowy blachy waży 4,9–5,3 (kg). Dostępna jest w arkuszach lub w taśmach.
• Blacha cynkowa
Jest mniej trwała niż miedziana (50 lat gwarancji), lecz po pokryciu jej warstwą odpowiedniej powłoki, można wydłużyć okres jej żywotności. Dostępna jest także jej odmiana sztucznie patynowana. Jej grubość wynosi 0,5–0,7 (mm), a waga około 4 (kg). Sprzedawana jest w arkuszach i taśmach. Pewną nowością jest dodatek tytanu, przedłużający jej trwałość.
• Blacha aluminiowa
Blacha ta pokryta jest zwykle barwną powłoką poliestrową, która zabezpiecza ją przed działaniem promieni UV. Jest to najlżejsza z dostępnych na rynku blach: metr kwadratowy tej blachy waży zaledwie 1,6–2,9 (kg). W przeciwieństwie do blachy stalowej nie trzeba zabezpieczać jej krawędzi cięcia ani zarysowań: blacha nie będzie korodować. Dostępne są zarówno blachy płaskie, dachówkowe, jak i trapezowe. W zależności od rodzaju, blachy te mają grubość od 0,5 do 1,4 (mm). Ich gama kolorystyczna obejmuje 3 standardowe kolory: wiśniowy, koralowy i brązowy, a na zamówienie około 40 innych. Blacha ta dostępna jest także w naturalnym kolorze aluminium.
• Blacha stalowa ocynkowana
Jest to obecnie jedna z bardziej popularnych blach do krycia dachów. Obustronnie ocynkowana stal powleczona jest kilkoma warstwami, które chronią ją przed korozją.
Stosowana jest w postaci płaskich arkuszy oraz jako blacha dachówkowa lub trapezowa. Im głębiej jest ona tłoczona, tym może przenieść większe obciążenia śniegiem i lodem (przy tym samym rozstawie łat).
Na szczególną uwagę zasługuje blacha dachówkowa z wbudowaną łatą nośną (popularnie zwana dachówką samonośną). Takie pokrycie nie wymaga montażu dodatkowej łaty na dachu, przez co oszczędza się na konstrukcji drewnianej. Blachy te mają grubość od 0,40 do 1,25 (mm) i ważą od 4,5 do 14,6 (kg/m2). Dostępne są w kilkunastu kolorach.
• Blacha stalowa z alucynkiem
Blacha ta powleczona jest cienką warstwą alucynku – stopu zawierającego 55% aluminium, 43,4% cynku i 1,6% krzemu. Aluminium chroni twardą i wytrzymałą stal przed korozją oraz działaniem kwasów i zasad, cynk zapewnia regenerację powłoki w miejscach zarysowań lub w miejscach cięcia blachy, natomiast krzem nadaje powłoce twardość.
Dosyć często pokryta jest jeszcze warstwą lakieru poliestrowego, dzięki czemu posiada bardzo dużą odporność na odbarwienia; pozostaje jednak podatna na uszkodzenia mechaniczne. Blacha ta w zależności od agresywności środowiska, jest dwa do sześciu razy trwalsza i bardziej wytrzymała od blachy ocynkowanej. Sprzedawana jest jako blacha dachówkowa w szerokiej gamie kolorów.
 Fot. 4.
Ten rodzaj blachy przypomina wyglądem pokrycie ceramiczne. Rdzeń stalowy jest galwanizowany (powlekany elektrolitycznie) stopem aluminiowo-cynkowym, dzięki czemu blacha jest około dwóch i pół razy trwalsza od blach z rdzeniem ocynkowanym. Podobnie jak inne blachy powlekane, posiada kilka warstw ochronnych. Warstwa epoksydowa obustronnie nałożona zabezpiecza blachę przed korozją i uszkodzeniami mechanicznymi. Zewnętrzna warstwa akrylu zwiększa przyczepność kolejnych warstw i odporność materiału na korozję. Następną warstwę stanowi żywica, na którą nakładane jest drobnoziarniste kruszywo skalne. Od jego koloru zależy wygląd pokrycia. Kruszywo pokryte jest żywicą akrylową z dodatkami grzybobójczymi, która nadaje blasze połysk i chroni ją przed porastaniem mchem i grzybami. Od spodu blacha ta zabezpieczona jest powłoką poliestrową. Ważną zaletą tej blachy jest to, że na chropowatej powierzchni światło ulega rozproszeniu, a powierzchnia dachu nie nagrzewa się nadmiernie. Zapobiega to powstawaniu niekorzystnych dla blachy naprężeń. Z blachy tej śnieg nie zsuwa się tak gwałtownie, jak z innych pokryć blaszanych, dlatego też rynny nie są tak bardzo narażone na uszkodzenie lub zerwanie
Blachy te imitują dachówkę, łupek kamienny lub gont. Metr kwadratowy takiego pokrycia waży zwykle około 7 (kg), przy grubości blachy od 0,4 do 0,5 (mm). Dostępne są w różnych kolorach i formatach. Należy jednak stwierdzić, że należą do najdroższych blach (wyjąwszy blachę miedzianą) w tej grupie pokryć.
Pokrycia wykonywane przy użyciu papy
Papy w budownictwie stosowane były od dawna. Pokrywa się nimi dachy, stropodachy, stosowane są również do wykonywania izolacji przeciwwilgociowej dachów zielonych i elementów fundamentowych. Pierwsze papy smołowe z uwagi na swą toksyczność zostały zastąpione papami asfaltowymi. Jednak i te, szczególnie z nasyconej asfaltem tektury, wychodzą dziś z użycia. Kryte nimi dachy trzeba było często odnawiać, gdyż nie wytrzymywały wysokich temperatur, do jakich rozgrzewa się pokrycie w okresie letnim. Kolejną generację pap stanowiły papy oksydowane (utleniane), w których asfalt uszlachetniano przez nadmuchiwanie go gorącym powietrzem. Papy te stosowane są do dziś, lecz ich miejsce zajmują już nowe papy asfaltowe, modyfikowane polimerami. Dzięki dodatkowi polimerów asfalt ma większą elastyczność, jest odporny na wysokie temperatury i wolniej się starzeje. Papy te są znacznie trwalsze od swoich poprzedniczek. Wynika to z zastosowania w nich następujących polimerów:
• SBS (kauczuk butadienowo-styrenowy) – asfalt z jego 10–15% dodatkiem ma dużą odporność na promienie UV. Pod wpływem obciążenia łatwo się odkształca, a po jego ustaniu – wraca do pierwotnego kształtu. Jest on elastyczny nawet przy –25°C, dlatego też papy z takim asfaltem nadają się do układania w ostrym klimacie, charakteryzującym się dużymi wahaniami temperatury [8].
• APP (polipropylen ataktyczny) – jego zawartość w asfalcie wynosi od 10% do 30%. Im więcej tego dodatku, tym lepsze są właściwości papy. Asfalt zawierający APP pod wpływem wysokiej temperatury uplastycznia się, a po oziębieniu zachowuje nadany mu kształt. Dzięki temu papę z takim asfaltem można układać na dachach o większym nachyleniu. Asfalt ten jest mniej odporny na niskie temperatury niż asfalt modyfikowany SBS-em, dlatego też nie powinno się wykonywać pokryć z użyciem takiej papy w temperaturze niższej od +5°C, ponieważ papa staje się wtedy sztywna i trudniej się ją układa. Z uwagi na swe właściwości, papy te powinny być stosowane raczej w ciepłym klimacie.
• OCB (olefin-butadien-bitumen) – dodatek ten powoduje, że papy zachowują swoje właściwości w największym zakresie temperatur: od –40°C do +150°C. Polimer ten wszedł niedawno do produkcji, dlatego pap nim modyfikowanych jest jeszcze stosunkowo niedużo.
 Fot. 5.
• osnowa – jest to warstwa środkowa, pokryta z obu stron asfaltem. Decyduje ona o wytrzymałości papy; dzięki niej papa jest odporna na gnicie i starzenie. Zwykle jest ona wykonana z włókniny poliestrowej, tkaniny z włókien szklanych lub welon (cieńszy i delikatniejszy od tkaniny), rzadziej tektura. Włóknina poliestrowa ma dużą wytrzymałość na rozciąganie, jest elastyczna i mocniejsza niż osnowa z włókien szklanych. Osnowa szklana jest natomiast krucha i mało rozciągliwa, ale nie butwieje. Najsłabszą osnową jest tektura. Papy wykonane z jej użyciem mają dwu, trzykrotnie mniejszą wytrzymałość na rozciąganie niż papy na osnowach poliestrowych.
• masa asfaltowa – łączy osnowę z warstwami zewnętrznymi papy i stanowi izolację przeciwwilgociową. Zawiera od 1400 do 4000 (g/m2) asfaltu. Im jest go więcej, tym papa jest grubsza i tym lepiej chroni dach przed wilgocią.
• warstwa wierzchnia – jest to posypka lub talk, chroniąca papę przed słońcem, deszczem czy gradem.
• warstwa spodnia – najczęściej jest nią folia, rzadziej posypka lub talk. Chroni ona papę przed sklejeniem podczas transportu i składowania.
Rodzaje pap dachowych
• papy wierzchniego krycia – są to najgrubsze z pap; ich grubość wynosi zwykle od 4 do 5,5 (mm). Dzięki barwionej posypce łupkowej lub piaskowej, można uzyskać pokrycie dachu w różnych kolorach: od zielonego przez czerwony lub niebieski, do szarego. Osnowę stanowi włóknina poliestrowa, welon lub tkanina z włókien szklanych, czasem tektura. Papy te nasączone są asfaltem modyfikowanym SBS lub APP, rzadziej OCB. Dostępnych jest również dużo pap z asfaltem oksydowanym. Od spodu papy powleczone są folią. Sprzedawane są w rolkach o szerokości 1 (m) i długości od 5 do 20 (m).
• papy podkładowe – są cieńsze od pap wierzchniego krycia i mają zwykle grubość od 3 do 5 (mm). Warstwę wierzchnią pap stanowi posypka drobnoziarnista lub talk. Osnowa (podobna jak w papach wierzchniego krycia) nasączana jest asfaltem oksydowanym lub modyfikowanym SBS-em. Niekiedy pod osnową znajduje się folia aluminiowa, która nadaje papie właściwości paroizolacyjne. Papy tego rodzaju sprzedawane są w rolkach o takich samych gabarytach jak wymienione poprzednio.
• papy wentylacyjne – stosuje się je jako dodatkową warstwę, gdy podłoże jest wilgotne i gdy wierzchnie pokrycie musi być wentylowane (papa wentylacyjna zapobiega gromadzeniu się w nim wilgoci). Papy te mają grubość od 1,4 do 1,7 (mm). Ich osnowę stanowi welon z włókien szklanych nasączony asfaltem modyfikowanym APP lub oksydowanym. Na całej powierzchni papy rozmieszczone są w równych odstępach otwory o średnicy 4 (cm). Zajmują one około 15% powierzchni arkusza. Wierzch papy pokryty jest posypką, a spód powleczony folią. Istnieją również papy, posiadające zamiast otworów – specjalne kanały (paski). Podczas zgrzewania tylko część z nich przykleja się do podłoża, pozostałe natomiast służą do odprowadzania wilgoci. Takie papy stosowane są jako pokrycie jednowarstwowe. Podobnie jak papy wymienione poprzednio – papy wentylacyjne sprzedawane są w rolkach o takich samych gabarytach.
Stosując ten rodzaj materiału pokryciowego jakim jest papa, należy pamiętać, że może ona być układana na podłożach betonowych, drewnianych (poszycie z desek lub płyt) lub na warstwie izolacji cieplnej tylko wtedy, gdy podłoże takie jest czyste, równe i suche. W przeciwnym razie papa może się źle przykleić, a podczas deszczu w zagłębieniach będzie gromadzić się woda.
Wyroby włóknisto-cementowe
Podstawowym surowcem do produkcji tego typu wyrobów jest cement (90% składu), woda, wypełniacz oraz włókna stabilizujące (celulozowe i polipropylowinylowe). Zastąpiły one do niedawna jeszcze używane włókna azbestowe, które oprócz bardzo dobrych parametrów technicznych i niskiej ceny miały także właściwości rakotwórcze. Jednym z takich włókien jest nowo wprowadzone na rynek włóknok o nazwie „Kuralon”. Zapewnia ono wyrobom bardzo dużą elastyczność i odporność na złamanie.
Technologia produkcji wyrobów cementowo-włóknistych polega na nakładaniu na siebie kilkunastu warstw (z których każda jest zbrojona włóknem), a następnie ich sprasowaniu. Uzyskanie dobrych parametrów wyrobów bezazbestowych możliwe jest nie tylko dzięki zastosowaniu samego włókna, ale również pyłu krzemionkowego i dodatków uszlachetniających. Pył krzemionkowy posiada frakcje aktywne pucolanowo oraz niezwykle drobne uziarnienie, dzięki czemu uzyskuje się wyroby o gęstości około 1800 (kg/m3), nienasiąkliwe, o trwałości szacowanej na 60 lat. Stosowane wypełniacze i uszlachetniacze wyrobów betonowych mają na celu zapobieganie powstawaniu wykwitów i wszelkiego rodzaju przebarwieniom powłoki malarskiej. W efekcie kolorowe wyroby nie wymagają przez długie lata dodatkowych konserwacji i zachowują niezmienne barwy.
 Fot. 6.
• płyty faliste – przeznaczone są do krycia dachów domów jednorodzinnych, zabudowań gospodarczych i budynków przemysłowych. Produkowane są w różnych kolorach: szarym, brązowym, bordowym, granatowym i innych. Mocowane są w przypadku konstrukcji drewnianych za pomocą wkrętów samowiercących z podkładkami uszczelniającymi, a w przypadku konstrukcji stalowej czy żelbetonowej na lekkich płatwiach stalowych.
• dachówki włóknisto-cementowe – przeznaczone do wykonywania pokrycia każdego dachu, niezależnie od rodzaju i wielkości budynku. Dachówki te są lekkie, a specjalny system ich montażu sprawia, że można je stosować na dachach o małym kącie nachylenia (od 15°). Dachówki te posiadają otwory montażowe wykonywane podczas procesu technologicznego, a do ich mocowania stosuje się gwoździe, co gwarantuje trwałość pokrycia dachowego. Produkowane są w kształcie „rybiej łuski” i prostokąta, w kolorach bordo, brązowym i czarnym.
Pokrycia bezspoinowe
Układanie dachówek czy blachy wymaga dużej staranności i sporego doświadczenia, ponieważ w miejscu każdego połączenia takie pokrycie będzie narażone na przeciekanie. Problem ten nie dotyczy pokryć bezspoinowych z gotowych mas. Można je układać na każdym dachu, niezależnie od jego kształtu. Pokrycia te służą również do naprawy i konserwacji starych pokryć dachowych wykonanych np. przy użyciu papy. Z gotowych mas można uzyskać powłoki trwałe (wytrzymujące ponad 15 lat), wodoszczelne, elastyczne i co bardzo ważne bez żadnych połączeń. Pokrycia te są jednymi z najlżejszych: metr kwadratowy waży od 2 do 7 (kg). Ich zewnętrzną warstwę stanowi posypka mineralna, rozpraszająca promienie słoneczne (obniża to temperaturę pokrycia) i nadająca pokryciu ładny wygląd.
Większość mas wzmacniana jest specjalnymi wkładkami zbrojącymi. Są to: maty, włókniny lub welony z włókien szklanych, sklejonych lepiszczem. Mogą to być także siatki o bardzo drobnych oczkach, wykonane z poliamidu, poliestru lub polipropylenu. Ich główną rolą jest wzmacnianie i usztywnianie pokrycia, dzięki czemu staje się ono bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne.
Pokrycia bezspoinowe układa się na dachach płaskich, o nachyleniu do 7%. Mogą być one jednak stosowane także na dachach o większych stromiznach.
Rodzaje mas
• Masy asfaltowo-kauczukowe – są mieszaniną asfaltów ponaftowych, kauczuku syntetycznego, wypełniaczy mineralnych, środków wulkanizujących i wody. Mają one postać jednorodnego, bardzo gęstego i bezwonnego płynu, gotowego do użycia. Dostępne są też masy wzmocnione włóknami z tworzywa sztucznego, które stosuje się jako warstwę układaną na wkładce zbrojącej. Masy mają brunatny kolor; po ułożeniu tężeją na powietrzu i zmieniają barwę na czarną – jest to znak, że powłoka wyschła. Większość mas asfaltowo-kauczukowych jest niepalna. Mają one bardzo dobrą przyczepność do betonu i papy asfaltowej. Niektórymi z nich można pokrywać drewno, blachę, płyty włóknisto-cementowe, a nawet dachówkę ceramiczną. Masy te mogą być układane na lekko wilgotnym, a nawet mokrym podłożu. Nadają się także do hydroizolacji ścian fundamentowych oraz ścian piwnic. Dostępne są w kilku kolorach, zależnych od rodzaju posypki: zielonym, brązowym, szarym, czerwonym i ceglastoczerwonym.
• Masy poliuretanowe – są to jednorodne i gęste masy z pianki poliuretanowej lub ze sprężystych tworzyw sztucznych tzw. elastomerów poliuretanowych, posiadających właściwości kauczuku i mogących się znacznie odkształcać. Pokrycie z takich mas jest trudno zapalne i odporne na działanie czynników chemicznych, dlatego też może być układane na dachach budynków często narażonych na kwaśne deszcze. Powłoka taka nie zamarza i jest paro-przepuszczalna, stanowi także dobrą izolację cieplną dachu [10]. Na ułożoną masę poliuretanową nakłada się farbę ochronną, zabezpieczającą powłokę przed promieniami UV lub układa się na niej co najmniej 5-centymetrową warstwę żwiru (np. przy budowie dachów zielonych). Pokrycie jest wtedy odporne na działanie promieni UV i zachowuje swe właściwości w temperaturze od –50°C do 100°C. Masy te mogą być układane na betonie, blasze, papie, drewnie, dachówkach ceramicznych, płytach włóknisto-cementowych oraz na łupku. Dostępne są w kolorach: stalowoszarym, perłowoszarym, jasnobrązowym, zielonym i białym.
 Fot. 7.
Zazwyczaj pokrycia dachowe wykonuje się przy użyciu dachówki, papy lub blachy. Istnieje jednak dużo innych, choć mniej znanych materiałów pokryciowych, zasługujących na uwagę potencjalnego nabywcy. Do najważniejszych z nich należą:
• Płytki, gonty i wióry drewniane – tradycyjne, dosyć stare, materiały pokryciowe produkowane z drewna sosnowego, świerkowego lub jodłowego (płytki i gonty) oraz drewna osikowego (wióry). Drewno do ich wykonywania powinno być bez zgnilizny i z minimalną ilością sęków, co jest szczególnie ważne w przypadku płytek drewnianych. Dobra jakość drewna pod tym względem, zapobiega nadmiernemu zsychaniu i wypadaniu sęków z płytek. Jeśli chodzi o gonty, to możemy podzielić je na dwie grupy: cięte – posiadające gładką powierzchnię i łupane posiadające powierzchnię nieregularną i chropowatą. Gonty łupane są trwalsze od ciętych, ponieważ formowane są zgodnie z warstwami włókien drewna. Łączone są one ze sobą na tzw. pióro i wpust. Ostatnie w tej grupie wyrobów: wióry – są płatami struganymi z drewna osikowego. Jest ono miękkie, posiada bardzo małą ilość sęków i łatwo je strugać. Dodatkową jego zaletą jest to, że nie jest lubiane przez korniki czy termity [7]. Wióry mają zazwyczaj 30–60 (cm) długości, 6–8 (cm) szerokości i 4–5 (mm) grubości. Wszystkie te materiały, a więc: płytki, gonty jak i wióry przybija się do podłoża gwoździami. Pokrycie z płytek lub gontów składa się z 2 do 3 warstw, natomiast pokrycie z wiórów posiada ich od 4 do 5. Pokrycie takie po ułożeniu posiada naturalny kolor drewna, lecz z czasem, pod wpływem deszczu szarzeje. Może też być zaimpregnowane bezbarwnym lub kolorowym środkiem impregnującym.
• Dachówki ze styropianu – są to panele, kształtem przypominające siedem ułożonych obok siebie tradycyjnych dachówek. Rdzeń panelu wykonany jest z twardego styropianu, a jego powierzchnia pokryta jest powłoką ceramiczną. Pokrycie takie jest odporne na uszkodzenia mechaniczne i czynniki atmosferyczne. Nie posiada jednak tak dużej jak dachówka ceramiczna odporności na złamanie. Jest ono natomiast od niej znacznie lżejsze: metr kwadratowy waży około 7 (kg). Materiał ten jest łatwy w obróbce i nadaje się na pokrycie każdego dachu, niezależnie od stopnia jego skomplikowania. Dostępny jest on wraz z całą gamą kształtek wykończeniowych takich jak: gąsiory narożne, kalenicowe i wywietrzniki.
• Wykładziny dachowe z PVC – wykonane są z uplastycznionego polichlorku winylu na podkładzie z włókniny. Wykładziny te są niepalne oraz odporne na działanie promieni UV i czynniki atmosferyczne. Mogą się stykać bezpośrednio z bituminami, olejami i asfaltami, a więc można je układać na papie. Pokrycie takie jest paro-przepuszczalne i odporne na przebicia. Ich gładka powierzchnia umożliwia dobry odpływ wody z powierzchni dachu. Układane są one najczęściej na dachach obiektów przemysłowych, ale równie dobrze mogą być stosowane na dachach małych domów. Stosowane są również do wykonywania zielonych dachów. Należą do najlżejszych materiałów pokryciowych: metr kwadratowy waży około 1,5–1,6 (kg). Wykładziny te sprzedawane są w rolkach o różnych szerokościach, w kolorach: białym, kremowym, błękitnym, czerwonym, zielonym i czarnym.
• Płyty z tworzyw sztucznych – stosuje się je na dachy dużych obiektów przemysłowych, ale mogą być również wykorzystane do zadaszenia tarasu lub wiaty. W tej grupie wyrobów wyróżnić można: płyty poliwęglanowe, płyty faliste kompozytowe, płyty akrylowe oraz płyty poliestrowe, wzmocnione włóknem szklanym.
• Płyty poliwęglanowe produkowane są w dwóch rodzajach: lite (płaskie, faliste i trapezowe), oraz komorowe zawierające kanaliki o różnych przekrojach. Są one odporne na działanie promieni UV, odbarwianie i uszkodzenia mechaniczne. Mogą posiadać także specjalną, dodatkową, obustronną warstwę chroniącą je przed promieniami UV. Dostępne są także płyty o podwyższonej odporności na uderzenia np. gradu. Istnieją również rodzaje płyt poliwęglanowych (płyty komorowe) przepuszczające selektywnie promienie słoneczne w zależności od pory dnia. Dzięki temu pomieszczenia znajdujące się pod nimi nie nagrzewają się nadmiernie. Dostępne są płyty bezbarwne lub w kolorach: mleczno-białym i brązowym (przydymionym).
• Płyty faliste kompozytowe wytwarzane są ze zbrojonej włóknami żywicy syntetycznej z wypełniaczem mineralnym. Są nieprzeźroczyste, trwałe, odporne na uszkodzenia powierzchni oraz na czynniki atmosferyczne i chemiczne. Masa jednego metra kwadratowego takiej płyty wynosi 4 (kg). Ich producenci oferują także pełną gamę elementów wykończeniowych takich jak: gąsiory (faliste, płaskie i kątowe), taśmy wykończeniowe, elementy wykończenia okapów oraz płyty przeźroczyste.
• Płyty akrylowe – posiadają górną powierzchnię z wytłoczeniem w kształcie plastra miodu. Są bardzo sztywne, odporne na warunki atmosferyczne, nie żółkną i nie tracą wytrzymałości mechanicznej. Dobrze przepuszczają i jednocześnie rozpraszają światło. Dostępne są przeźroczyste i przydymione.
• Płyty z PVC – pokrycie z tych płyt przepuszcza światło i jest odporne na opady, promienie UV, mróz i zmiany temperatury. Dostępne są także odmiany odporne na gradobicie. Pokrycie to jest bardzo lekkie: jego jeden metr kwadratowy waży zaledwie 2 (kg) i jest wykonywane w formie płyt falistych lub trapezowych. Dostępne są one w kolorach: czerwonym, niebieskim, zielonym, brązowym oraz jako przeźroczyste.
Literatura
[1] M. Witek: Dachówki ceramiczne czy cementowe?; Murator Nr 10/1999 r., str. 94–96.
[2] M. Pyszkowska: Blachy na dachy; Murator Nr 9/1998 r., str. 96–103.
[3] M. Pyszkowska: Papy na dachy – przegląd; Murator Nr 7/1999 r., str. 52–59.
[4] S. Cieślak: Bezazbestowe wyroby ze Szczucina; Materiały Budowlane Nr 6/1999 r., str. 36–37.
[5] D. Czernek: Masa zamiast dachówki; Murator Nr 3/1999 r., str. 90–94. D. Jeznach: nie tylko dachówka; Murator Nr 8/1998 r., str. 82–90.
[6] M. Herweg: Untersuchung von Dachziegelmassen hinsichtlich ihrer Schnellbrandtauglichkeit; Ziegelindustrie International, Nr 8/98.
[7] D. Jeznach: „Nie tylko dachówka”, Murator Nr 8/1998 r., str. 82–90.
Dr inż. Józef Stolecki
Mgr inż. Tadeusz Piechota
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Fot. BRAAS, Rautaruukki, Krzysztof Błażewicz
WARSTWY – DACHY i ŚCIANY 1'2002
|
