Pustaki dymowe, spalinowe i wentylacyjne

Budownictwo jednorodzinne przede wszystkim, ale także budownictwo użyteczności publicznej i budownictwo przemysłowe, wymaga najczęściej trzech rodzajów przewodów dla odprowadzenia spalin i wentylacji budynków.

Rys. 1. Przykład trzonu kominowego z cegły pełnej z przewodem dymowym, spalinowym i wentylacyjnym: 1 – 1/2 cegły, 2 – 3/4 cegły	Rys. 2. Przykład obmurowania pustaków ceramicznych do przewodów dymowych

W przypadku instalowania pieców kuchennych i ogrzewczych na paliwo stałe – do odprowadzenia spalin stosuje się specjalne przewody dymowe. Spaliny z urządzeń opalanych olejem lub gazem odprowadza się oddzielnymi przewodami spalinowymi. Natomiast do wyprowadzenia nad dach budynku powietrza wentylującego pomieszczenia stosuje się niezależne, specjalne przewody wentylacyjne.

Rys. 3. Pustaki ceramiczne do przewodów dymowych a) odmiana 1 b) odmiana 2 c) widok pustaka odmiany 1

Do budowy każdego z wymienionych rodzajów przewodów, usytuowanych najczęściej w ścianach budynku stosuje się odpowiednie pustaki.
Szczególnie ważne jest, aby przewody dymowe i spalinowe wykonywane były ze specjalnych pustaków ceramicznych, ale możliwe jest także wykonywanie ich z cegły pełnej klasy nie niższej niż 15. Nie należy tych przewodów wykonywać z takich materiałów jak cegły drążone oraz ścienne pustaki ceramiczne. W przewodach dymowych i spalinowych, w spalinach zawarte są między innymi pary kwasów siarkowego i azotowego, agresywnie działające na ścianki, które muszą być odporne na niszczącą je korozję, a grubość ścianek zewnętrznych powinna wynosić co najmniej pół cegły jeśli sąsiednie pomieszczenie jest ogrzewane lub 1 cegłę, gdy kanał jest w ścianie szczytowej lub ścianie nie ogrzewanej klatki schodowej. Wszystkie spoiny należy dokładnie wypełnić zaprawą, a wiązania w murze muszą być tak wykonane, aby spaliny nie przedostały się do wewnątrz pomieszczeń lub z jednego przewodu do drugiego.

Rys. 4. Ceramiczne pustaki wentylacyjne typ A, B, C i D odmiana 1 – bez otworu bocznego

Przewody dymowe i spalinowe z pustaków ceramicznych do przewodów dymowych powinny być obmurowane cegłą pełną na grubość co najmniej pół cegły.
Przewody wentylacyjne mogą być wykonywane z pustaków wentylacyjnych zarówno ceramicznych jak i silikatowych.

Pustaki do przewodów dymowych i spalinowych

Ceramiczne pustaki do przewodów dymowych produkowane są przez wszystkie przedsiębiorstwa ceramiki budowlanej.
Wymagania i parametry techniczne dotyczące pustaków określa Polska Norma PN-B-12007:1997 – Pustaki ceramiczne do przewodów dymowych.
Rozróżnia się pustaki bez bocznego otworu wlotowego – odmiana 2. Te ostatnie wbudowywane są w miejscu, gdzie do głównego przewodu dymowego podłącza się przewód od paleniska węglowego kuchni lub pieca ogrzewczego.

Rys. 5. Ceramiczne pustaki wentylacyjne typ A, B, C i D odmiana 2 – z otworem bocznym

Masa pustaków powinna być zgodna z dokumentacją techniczną, a odchylenia od deklarowanej wartości nie większe niż 10%.
Pustaki powinny mieć na powierzchniach bocznych rowki zwiększające przyczepność zaprawy.
Wytrzymałość na ściskanie w zależności od stosunku wysokości pustaka do mniejszego boku powierzchni podstawy wynosi dla pustaków niskich 4,2 MPa, średnich 4,1 MPa i wysokich 3,9 MPa.

Nasiąkliwość pustaków powinna wynosić 6–18%. Pustaki nie powinny mieć wykwitów ani innych uszkodzeń. Dopuszcza się jedynie występowanie niewielkich nalotów nie dających się usunąć ostrym narzędziem.

Pustaki powinny być odporne na zmiany temperatury. Poddane 5-ciokrotnemu nagrzewaniu płomieniem gazowym w temp. 250°C w ciągu 2 godzin i następnie studzone nie mogą wykazywać rys, odprysków i pęknięć, które mogą spowodować nieszczelność przewodu dymowego.
Stężenie naturalnych pierwiastków promieniotwórczych powinno wynosić: f1 ^£ 1,0 i f2 ^£ 185 Bq/kg.

Pustaki do przewodów wentylacyjnych

Do wentylacji pomieszczeń stosuje się pustaki ceramiczne z dużymi otworami dla przepływu powietrza, dla których wymagania i parametry techniczne określa Polska Norma PN-B-12006:1997 Pustaki wentylacyjne.
Rozróżnia się 5 typów pustaków wentylacyjnych A, B, C, D i E w zależności od kształtu przekroju poprzecznego i wielkości otworu wentylacyjnego.
Produkuje się pustaki odmiany 1 – bez otworu bocznego i odmiany 2 – z otworem bocznym, wbudowywane w miejscu instalowania kratki wentylacyjnej w pomieszczeniu.

Masa pustaków nie powinna różnić się więcej niż o 10% od deklarowanej. Co najmniej na 2/3 powierzchni bocznej powinny znajdować się rowki zwiększające przyczepność zaprawy.

Rys. 6. Silikatowe pustaki wentylacyjne PSW a) typ A b) typ B c) widok pustaka

Wytrzymałość na ściskanie w zależności od stosunku wysokości pustaka do mniejszego boku powierzchni podstawy powinna wynosić: 4,5; 4,4; 4,1 lub 3,8 MPa.
Nasiąkliwość pustaków powinna wynosić 6–22%. Pustaki te nie powinny mieć wykwitów i uszkodzeń spowodowanych obecnością szkodliwej zawartości soli rozpuszczalnych. Dopuszcza się występowanie niewielkich nalotów nie dających się usunąć ostrym narzędziem.

Stężenie naturalnych pierwiastków promieniotwórczych musi być zgodne z obowiązującymi przepisami, to jest f1 ^£ 1,0 i f2 ^£ 185 Bq/kg.
Do wentylacji pomieszczeń stosuje się również silikatowe pustaki wentylacyjne, dla których wymagania i parametry techniczne określa Polska Norma PN-B-12054. Wyroby budowlane silikatowe. Pustaki wentylacyjne.

Rys. 8. Przykładowe elementy kamionkowych przewodów wentylacyjnych i spalinowych: bez otworów i z bocznymi otworami na doprowadzenie spalin lub powietrza (wymiary: 180 × 180 × 500 mm, masa 16–18 kg)

Silikatowe pustaki wentylacyjne produkowane są w dwóch typach: z otworem okrągłym – typ A lub z otworem kwadratowym – typ B. Produkowane są pustaki wentylacyjne – PSW i pustaki wentylacyjne uzupełniające – PSU.

Masa pustaków PSW i PSU powinna wynosić 21,0 kg. Wytrzymałość na ściskanie dla pustaków PSW i PSU przy wysokości h = 220 mm powinna wynosić:

Nasiąkliwość powinna być nie większa niż 16% (poza klasą 7,5). Pustaki powinny być mrozoodporne i posiadające dopuszczalne stężenie naturalnych pierwiastków promieniotwórczych.

Specjalne przewody dymowe, spalinowe i wentylacyjne

W przypadku agresywnych spalin lub powietrza wydalanego z pomieszczeń zawierającego specjalne szkodliwe związki chemiczne można stosować przewody wyjątkowo odporne na działanie takich zanieczyszczeń jak kwasy, ługi, sole itp.
Są to ceramiczne przewody kamionkowe różnych wielkości.

Tablica 2. Wymiary ceramicznych pustaków wentylacyjnych (mm)

Dr inż. Bohdan Pieńkowski
PPP „Cerprojekt-Cerkam” Sp. z o.o.
Warszawa