Wydarzenia i nowości Konstrukcje       Publikacje       Producenci Dachy skośne       Publikacje       Producenci Dachy płaskie       Publikacje       Producenci Pokrycia dachowe       Pokrycia ceramiczne             Publikacje             Producenci       Pokrycia cementowe             Publikacje             Producenci       Pokrycia blaszane             Publikacje             Producenci       Papy             Publikacje             Producenci       Gonty bitumiczne             Publikacje             Producenci       Łupek             Publikacje             Producenci       Płyty dachowe             Publikacje             Producenci       Inne             Publikacje             Producenci Dachy zielone       Publikacje       Producenci Dachy odwrócone       Publikacje       Producenci Okno w dachu       Publikacje       Producenci Folie dachowe       Publikacje       Producenci Ocieplenia dachów skośnych       Publikacje       Producenci Ocieplenia dachów płaskich       Publikacje       Producenci Akcesoria dachowe       Publikacje       Producenci Kominy       Publikacje       Producenci Rynny i odwodnienia       Publikacje       Producenci Ochrona odgromowa       Publikacje       Producenci Renowacja       Publikacje       Producenci Chemia budowlana       Publikacje       Producenci Maszyny i narzędzia       Publikacje       Producenci Obróbki blacharskie       Publikacje       Producenci Poddasza       Publikacje       Producenci Wentylacja dachów       Publikacje       Producenci Dom energooszczędny       Publikacje       Producenci Proekologiczne budowanie       Publikacje       Producenci Instrukcje Poradnik       Publikacje       Producenci Dylematy Inne TV Dachy Forum szkół Dla dekarzy       Z życia PSD       Szkolenia Budownictwo w statystykach BHP na budowie Rzeczoznawcy Organizacje branżowe Targi Wydawnictwa Konkursy i szkolenia Kontakt

  Strona główna  >>  Renowacja
 

 

Pobierz odtwarzacz Adobe Flash Player

Modernizacja i rewaloryzacja budynków o konstrukcji drewnianej i jej skutki mykologiczne

W ostatnim okresie wiele zniszczonych lub uszkodzonych obiektów drewnianych zyskuje nowego właściciela co często skutkuje modernizacją, a czasem także rewaloryzacją tych obiektów. Modernizacja polega wówczas na zmianie funkcji i estetyki pomieszczeń natomiast rewaloryzacja na przebudowie i nadaniu budynkom charakteru pałacowego lub turystycznego. Nowo pojawiającymi się problemami są:
A) pozbycie się czynników biologicznych
B) poprawienie mikroklimatu pomieszczeń
C) nowa funkcja obiektu pomieszczeń
D) zmiana kształtu budynku i idące za nią zmiany konstrukcyjne.

Dodatkowo należy również rozwiązać problem dostawy wody, wykonania kanalizacji, rozwiązań urbanistycznych. Ogólnie rzecz biorąc w budynku należy wprowadzić jakościowo nowe rozwiązania techniczne – nie występujące poprzednio, oraz znacznie polepszyć elementy decydujące o estetyce budynku.

Zagadnienia mykologiczne
Budynki modernizowane i rewaloryzowane są najczęściej mocno zawilgocone w części dachowej wodami opadowymi, głównie wokół komina oraz w narożach (węzłach) ścian nośnych, a także w przyziemiu, co dotyczy przede wszystkim podwaliny.
W miejscach tych występują grzyby domowe, a najczęściej grzyb domowy właściwy (Serpula lacrymans), grzyb domowy biały (Fibroporia vaillantii), a niekiedy grzyb piwniczny (Coniophora puteana).

Z grzybów pleśni, w największym stopniu występują grzyby gatunków: Alternaria alternata, Aspergillus flavus, Aspergillus ochraceus, Aspergillus versicolor, Cladosporium cladosporioides, Cladosporium herbarum, Penicillum chrysogenum, Penicillum velutinum, Penicillum waksmani, Trichoderma viride. Liczne są więc grzyby z rodzaju Aspergillus, negatywnie oddziaływujące na człowieka. Występują jednak również liczne grzyby gatunków saprofitycznych nie stanowiące większego zagrożenia dla ludzi.
Bardzo licznie występują w budynkach owady, a mianowicie: Spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus L) – w podwalinach, krokwiach i ścianach belkowych oraz kołatki (Anobidae), w tym szczególnie często kołatek domowy (Anobium punctatum Deg.), kołatek uparty (Anobium pertinax L), tykotek pstry (Xestobium rufovillosum Deg.) – w belkach stropowych i deskach podłogowych na poddaszu.

Uszkodzenia spowodowane przez czynniki biologiczne są bardzo duże. Najczęściej powodują konieczność wymiany podwaliny, krokwi dachowych, części desek podłogowych wokół komina. Największe zniszczenia, powodujące konieczność wymiany elementów, powoduje grzyb piwniczny (Coniophora puteana), a z owadów – Spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus L).

Najtrudniejsza jest wymiana podwaliny. W układach konstrukcyjnych wieńcowych jest to stosunkowo proste, gdyż można wymianę prowadzić sukcesywnie stabilizując belki następne. W innych przypadkach wykonuje się belki żelbetowe bazując na pozostałości podwaliny zabezpieczonej antykorozyjnie. Często belkę żelbetową wykonać można poprzez wbijanie gwoździ w nieuszkodzoną zabezpieczoną biologicznie część drewnianej podwaliny.
Krokwie i deski podłogowe na poddaszu należy najczęściej wymienić.

W budynkach wyniesionych nieco ponad teren lub usytuowanych na stoku podłogi przyziemia narażone są na korozję wywołaną kondensacją pary wodnej zawartej w piwnicach. Popularnie w części piwnicznej występuje grzyb piwniczny (Coniophora puteana) i grzyb domowy biały (Fibroporia vaillantii). Środkiem zaradczym bywa najczęściej wykonanie wentylacji w sposób podobny do praktykowanego w stropodachach żelbetowych. Wystarczający przekrój otworów w dwóch przeciwległych ścianach piwnicznych wynosi 0,02 powierzchni podłogi. Korzystnie jest wówczas dawać co najmniej 2 pary kratek wentylacyjnych po każdej stronie – różnicując wielkość kratki, dając mniejszy przekrój od strony nawietrznej.

Modernizacja przegród budowlanych
Modernizacja ścian drewnianych polega najczęściej na odpowiednim przygotowaniu estetycznym. Najczęściej na ścianach występują stare tynki gliniane malowane mlekiem wapiennym, niekiedy tynki wzmacniane są trzciną. Zdjęcie tynków uwidacznia przebieg belek lub desek najczęściej bez oznak korozyjnych. Ściany bez tynków najczęściej są zniszczone przez grzyby lub owady. O ile w pierwszym przypadku adaptacja polega na oczyszczeniu powierzchni i wydobycie rysunku za pomocą bejcy lub zabezpieczenia za pomocą powłoki lakierowanej to w drugim przypadku istnieje konieczność wykonania tynków (najczęściej gipsowych) lub zastosowania płyt gipsowo-kartonowych.

Stropy są pogrubiane o wysokość izolacji z wełny mineralnej, której grubość przy (WZÓR) wynosi 10÷15 cm plus stara posadzka oraz deski nowej posadzki.
Ściany działowe izolowane są najczęściej wełną mineralną na grubość dostosowaną do wymagań izolacji dźwiękowej.
Ze względów praktycznych, wynikających z chęci eksploatacji obiektu od chwili przejęcia przez właściciela, ściany nośne izolowane powinny być izolacją cieplną do współczynnika przenikania ciepła Uo na poziomie 0,30 W/m2 K, co powoduje konieczność zastosowania izolacji o grubości około 10 cm, od zewnątrz. Obliczenia wykazują, że przy izolowaniu ścian zewnętrznych od wewnątrz wełną mineralną tworzy się strefa kondensacji, która przy grubości wełny mineralnej 10 cm ma 15 cm grubości (3 cm w wełnie mineralnej i 12 cm w balu drewnianym). Aby jej uniknąć, należałoby w przyszłości, wykonując elewacje budynku, docieplić ścianę od strony zewnętrznej o grubość wełny mineralnej. Rozwiązaniem bez strefy kondensacji jest zastosowanie izolacji z pianki polistyrenowej o podobnej grubości jak w przypadku wełny mineralnej, ale należy liczyć się z gorszymi warunkami mikroklimatycznymi panującymi później w pomieszczeniach.

Podobne rozwiązania należy przewidywać w podłodze wyniesionej ponad teren. W celu poprawienia właściwości dźwiękowych podłóg przy wyeliminowaniu kondensacji można izolację zrobić jako mieszaną – dołem wełna mineralna, górą pianka polistyrenowa. Pod nowe legary ułożyć piankę poliuretanową.
Zagospodarowanie poddasza wymaga izolowania cieplnego i dźwiękowego ścian, co wykonać można w podobny sposób jak na poziomie parteru. Dach wymaga jednak izolowania pianką polistyrenową grubości 7÷14 cm z koniecznością odprowadzenia pary wodnej. Gorsze efekty daje zastosowanie wełny mineralnej, która wprawdzie daje lepsze wartości współczynnika Uo, ale jednocześnie (nawet przy grubościach sięgających 20 cm) występuje kondensacja pary wodnej. Dlatego rozwiązanie dachu w budynkach z zagospodarowanym poddaszem i z wełną mineralną jako izolacją musi zawierać szczelinę wentylacyjną pomiędzy tą izolacją a pokryciem dachowym. Szczelina ta powinna wynosić minimum 4 cm, a lepiej 5 cm. Istnieją 2 rozwiązania dotyczące izolowania dachu, tzn. rozwiązanie z umieszczeniem izolacji pomiędzy krokwiami i na krokwiach. To ostatnie rozwiązanie z wykorzystaniem specjalnych wkładek polistyrenowych zawieszonych na krokwiach daje szczelną izolację, a jednocześnie wkładki dysponują wyprofilowanymi zaczepami do umocowania dachówek. Istnieją także udoskonalenia w tym systemie, które pomagają odprowadzić wodę pojawiającą się przypadkowo pod dachówkami.

Sylwetka dachu w modernizowanych i rewaloryzowanych budynkach jest najczęściej bardzo złożona, stąd wynika potrzeba dobrego uszczelnienia koszy, kalenicy i naroży dachu. Deskowanie maskujące od dołu połać dachową w przypadku stosowania wełny mineralnej jako izolacji oraz pokryć z gontów papowych lub blachy dachówko-podobnej powinno mieć kratki wentylacyjne do szczeliny powietrznej odprowadzającej parę wodną w pobliże kalenicy i okapu.
Osobne zagadnienie konstrukcyjne stanowią wzmocnienia na długości budynków. Największe znaczenie ma stan podwalin i oczepów, które wzmacnia się kotwami, ściągami, kątownikami w narożach, oraz płaskownikami na długości.

Zagadnienia mykologiczne w budynkach poddanych modernizacji i rewaloryzacji
Najczęściej powtarzającym się błędem jest ocieplanie budynku od wewnątrz materiałem o małym współczynniku oporu dyfuzyjnego pary wodnej, w wyniku czego przy ogrzewaniu pomieszczeń, w strefie kondensacji (przy dostępie tlenu) tworzą się grzyby pleśnie, których obszar występowania rozszerza się. Z zimie zjawisko to występuje w temperaturach przekraczających w pomieszczeniu +3,0°C, gdy na zewnątrz temperatura wynosi –5°C. Dopuszczalna temperatura w pomieszczeniu rośnie gdy temperatura zewnątrz również rośnie i wynosi, np.:
przy t e = 0°C, t i < + 5,75°C
przy t e = +10°C, t i < + 17,25°C
przy t e = +15°C, t i < + 20,33°C (gdy ściana wieńcowa z bali ma grubość 16 cm, a izolacja 10 cm).
Powstające w takim przypadku grzyby pleśnie występują przeważnie w wełnie mineralnej – jeśli drewno konstrukcyjne jest zabezpieczone przed korozją biologiczną silnymi środkami biochronnymi. Badania wykazały, że najczęściej tworzą się grzyby gatunków: Penicillum sp., Altern-aria sp., Acremonium sp., Aspergillus niger, Mucor hiemalis, Trichoderma polysporum, Trichoderma viride. Ścianę należy więc rozebrać, a zagrzybioną izolację usunąć.

Wnioski
1. Modernizowane i rewaloryzowane budynki drewniane stwarzają specyficzne problemy z zakresu fizyki budowli i ochrony przed korozją biologiczną.
2. Grzyby domowe i grzyby pleśnie występują w nich w dużych ilościach. Ogromne spustoszenie w starym drewnie czynią owady – techniczne szkodniki drewna.
3. Stosowane środki biochronne mogą oddziaływać alergicznie na organizm ludzki.
4. Naprawa części konstrukcyjnej budynków starych wymaga niekonwencjonalnych sposobów wzmacniania belek kotwami, naroża powinny być spięte ściągami lub kątownikami, a łączenia belek dokonać można płaskownikami.
5. Budynki wymagają często ociepleń od strony wewnętrznej, co uczynić można wykorzystując np.: piankę polistyrenową, bowiem wełna mineralna na ścianach zewnętrznych, dachach i podłogach budynków wyniesionych tworzy w przekroju strefę kondensacji. W części wyniesionej podłogę należy wentylować.
6. Nieprawidłowa modernizacja rodzi nowe problemy mykologiczne w związku z występowaniem w przegrodach stref kondensacji i pojawianiem się grzybów pleśni.
Dr inż. Jerzy Karyś
Politechnika Wrocławska

WARSTWY – Dachy i Sciany 2'2001
Literatura
[1] Bogusławska-Kozłowska J., Wpływ błędów projektowania i wykonawstwa na rozwój pleśni w nowych budynkach mieszkalnych, IV Sympozjum PSMB, Szklarska Poręba, 1997, s. 33–39.
[2] Grzywacz A., Gatunkowa różnorodność biologiczna grzybów rozkładających drewno, IV Sympozjum PSMB, Szklarska Poręba, 1997, s. 69–77.
[3] Karyś J., Problemy mykologiczne i techniczne związane z usuwaniem skutków powodzi w budynkach, IV Sympozjum PSMB, Szklarska Poręba, 1997, s. 79–86.
[4] Krajewski A., Występowanie owadów i grzybów niszczących drewno w budynkach w latach 1985–1997, IV Sympozjum PSMB, Szklarska Poręba, 1997, s. 87–95.
[5] Mądrawski J., Korozja biologiczna w budynkach inwentarskich, XI Konferencja KONTRA ’98, Zakopane, 1998, s. 251–256.
[6] Pietraszek P., Podolski B., Przyczyny nieefektywności zabiegów remontowych w budynkach zaatakowanych przez korozję biologiczną, IV Sympozjum PSMB, Szklarska Poręba, 1997, s. 147–150.
[7] Stawiski B., Korozja biologiczna więźby dachowej jako efekt błędów projektowych w zakresie wentylacji, V Sympozjum PSMB, Kielce–Mąchocice Ameliówka, 1999, s. 97–104.
[8] Ważny J., Ekologiczne aspekty ochrony budowli przed korozją biologiczną, IX Konferencja KONTRA ’96, Zakopane, 1996, s. 267–274.

 
 
do góry



Nasze portale



Partnerzy

  Kontakt