Ozdoby dachowe: Piękno na szczycie

Dach pokryty dachówką ceramiczną sam w sobie jest ozdobą, pomimo tego, wszyscy producenci dachówek ceramicznych, którzy dbają o swoich klientów, oferują ceramiczne elementy ozdobne. Minął już okres płaskich dachów, robionych niskim kosztem i nie zapewniających kilkudziesięcioletniej trwałości. Zmieniają się również gusty inwestorów. Chcą mieszkać nie tylko praktycznie, ale i estetycznie. Wątpliwe wydaje się aby miał kiedyś nastąpić powrót do bogactwa ornamentyki, baroku, gotyku czy nawet secesji. Nie ma jednak wątpliwości, że w budownictwie mieszkaniowym coraz większe znaczenie przykłada się do słowa ładniej.

Estetyka budowli opiera się o kilka elementów. Wiele zależy od architekta, który nadaje swojej myśli kształt bryły budynku. Pośród tych elementów estetyki, na które jest w stanie wpłynąć inwestor są między innymi: dbałość o precyzję wykonania, zastosowanie materiałów, w prosty sposób poprawiających wygląd zewnętrzny budynku i zastosowanie elementów ozdobnych, które swoim artyzmem tworzą nową jakość estetyczną całego budynku. Precyzja wykonania wynika z jakości zastosowanych materiałów i dokładności fachowego wykonania. W przypadku jakości dachówki należy mieć na uwadze jednolitość kolorystyczną i zachowanie tolerancji wymiarów. Podobne różnice w wyglądzie można osiągnąć poprzez zmianę pokrycia dachowego, z dachówki blaszanej lub gontu papowego, na dachówkę ceramiczną. Zastosowanie elementów ozdobnych ma inne znaczenie. Są one zwieńczeniem dobrze wykonanej pracy, zastosowania dobrych jakościowo materiałów. Muszą one współgrać z pozostałymi elementami budynku, aby stworzyć harmonijną całość.

Ozdoby

Ceramiczne elementy ozdobne możemy podzielić pod względem zastosowania na trzy grupy: ścienne, dachowe i ozdobne elementy małej architektury. Pod względem produkcyjnym możemy je dzielić na jednostkowe i seryjne. Elementy ścienne można wykorzystać prawie w każdym miejscu powierzchni ściany, nie ujmując jej wytrzymałości i odporności na warunki atmosferyczne. Do ozdobnych elementów ściennych należą między innymi: kształtki klinkierowe w kilkudziesięciu różnych wzorach, a także ceramiczne elementy ścienne nie spełniające żadnej roli konstrukcyjnej, takie jak pilastry, sztukaterie itp. W zakresie małej architektury wykorzystuje się ozdobne daszki i nakrywy ogrodzeniowe, kształtki klinkierowe o wyszukanych formach, a także dachówki i ozdobne gąsiory różnych rodzajów. Ozdobne elementy dachowe to przede wszystkim ozdobne gąsiory i dachówki krawędziowe. Dachówki krawędziowe z reguły są produkowane seryjnie, z tym samym ozdobnym wzorem. Ozdobne gąsiory natomiast, to zazwyczaj jednostkowa produkcja. Każdy dachowy element ozdobny wymaga troskliwej opieki począwszy od fazy nadania mu zamierzonego kształtu, a skończywszy na zapakowaniu. Inne ukształtowanie elementu wymaga zupełnie innego procesu suszenia, specjalnie przygotowanej masy bazowej, a co najważniejsze, innego procesu wypalania w wysokiej temperaturze.

Ozdoby dachowe dodają ostatniego szlifu oryginalnym pięknym dachom

Samo nadanie kształtu wymaga od artysty nie tylko zdolności manualnych, wyrobionego gustu i poczucia smaku. Artysta tworzący w ceramice musi znakomicie znać również technologię produkcji ceramiki. Przemiany fizyczne i chemiczne, jakie zachodzą w trakcie procesu suszenia i wypalania, mają bowiem niebagatelny wpływ na wygląd produktu końcowego. Zamierzony efekt jest wyśrubowany. Element musi zachować swój kształt, bo w kształcie ukrywa się całe bogactwo artyzmu. Produkt musi spełniać również maksymalne wymagania jakościowe, jako że często jest bardziej narażony na oddziaływanie zmiennych temperatur, w porównaniu do innych elementów dachu. Nie tylko nie mogą na nim powstać drobne pęknięcia w czasie wypieku. Temperatura i czas wypału musi być tak dobrana, aby zapewnić odpowiedni spiek, a zarazem uzyskać tą samą barwę co pozostałe elementy, należące do danego systemu dachowego.

Nowa Polska ceramika

Najlepsze świadectwo potencjalnych możliwości, jakie tkwią w polskiej ceramice, dała Fabryka Ceramiki Budowlanej Wacław Jopek w Bytomiu. Pierwsze zamówienia na dachowe ceramiczne elementy ozdobne przyszły ze strony inwestorów zajmujących się renowacją zabytków za granicą. Nie sposób bowiem zastąpić ceramiczny element metalowym, a tym bardziej plastikowym. Produkcja tego typu elementów w Polsce okazała się kilkukrotnie tańsza. Z tej samej przyczyny, zainteresowanie polskich konserwatorów, skierowało się na wyrób nowej polskiej ceramiki. Okazało się także, że zapotrzebowanie na tego typu produkty istnieje wśród inwestorów indywidualnych. Największym zainteresowaniem cieszą się gąsiory z ostrogami, nie brak również chętnych na ozdobne gąsiory końcowe i początkowe. Zupełnie innego typu ozdobą są koguciki, krzyże, smoki, czy ceramiczne sokoły. Znajdują one zastosowanie nie tylko jako ozdoba dachu. Często znajdują zastosowanie jako elementy małej architektury, a nawet przedmioty codziennego podziwu. Jednostkowa produkcja tych elementów wiąże się z dużymi kosztami, co pociąga za sobą potrzebę wcześniejszego zamówienia. Możliwe jest jednak wyprodukowanie dowolnego wzoru, który będzie procentował swoim wyglądem przez długie dziesiątki lat.

Grzegorz Grabowski
Fabryka Ceramiki Budowlanej
Wacław Jopek